Suriye

Bir süredir ABD, Suriye’nin doğusunda İran’ın desteklediği milis gruplara darbe vurmak için yığınak yapmaya başladı. Bölgeye irili ufaklı ateş destek unsurları ve olası bir çatışmada kullanılabilecek malzeme yığınağında önemli bir artış var. Yine aynı bölgede PYD’nin gücünün azaldığı, Sünni Arapların yeni bir yapılanmaya gittiğini görüyoruz. Sanki ABD ve Arap devletleri bölgede İran’a karşı yerel nüfustan yeni bir denge kurmaya gidiyor. PYD, bu bölgeye ABD’nin isteğiyle gelse de Suriye’nin doğusundaki hem petrol yataklarından hem de kaçak ticaret hatlarından önemli gelir sağlıyordu. Ayrıca örgüte katılmak istemeyenler nedeniyle yaşadığı insan gücü açığını bölgedeki Sünni Arap nüfustan karşılıyordu. Nitekim Suriye Demokratik Güçleri diye adı değiştirilen ancak özü YPG olan yapının yarısından çoğu Araplardan oluşuyor.

Bir süredir PYD Haseke’nin güneyinden Deir ez Zor ve Rakka’nın güneyine kadar olan bölgedeki Sünni Arap aşiretleriyle ciddi sorunlar yaşıyordu. Artık bu sorunlar iyice su yüzüne çıktı. Fakat sanki bu sorunların Arap-Kürt karışık bir silahlı yapıda çözülmesinden Sünni Arapların kendi başına yeni bir silahlı ve siyasi yapıya dönüşmesi süreci başlamış olabilir. Bu dönüşümle acaba bir taşla kaç kuş vurulur? Suudi Arabistan’a etki sahası açılır, İran’a karşı çatışacak bir yeni oluşum kurulur, Türkiye’ye bir zeytin dalı uzatılır.

Ha unutmadan söyleyeyim; birkaç kez sosyal medyada ABD ile Özgür Suriye Ordusu (ÖSO), Suriye’nin güneyinde İran’a karşı ortak tatbikat yaptı haberlerini okudum. Bu konuda bir kafa karışıklığı var. O Özgür Suriye Ordusu (ÖSO), Suriye’nin kuzeyinde terörden arındırılmış bölgelerdeki ÖSO değil. Baştan beri ABD’nin eğittiği ve donattığı ismi aynı cismi farklı bir yapı. Fakat, olur da Deir ez Zor ve Rakka’da gerçekten PYD’nin dışında Sünni Arapların kendilerini temsil ettiği PYD ve İran’a karşı bir oluşum kurulursa, geçmişte bu bölgelerden gelerek Afrin’den Ras Al Ayn’a kadar dağılmış olan bazı Suriye Milli Ordusu mensuplarının evlerine dönmesi ve İran’a karşı ABD desteğiyle çatışması ihtimalini dışlamamalıyız.

PYD 2003’te kuruldu fakat 2011’e kadar doğru dürüst bir organizasyonu dahi yoktu. 2011’de iç savaş başladığında başta Kuzey Irak ve daha sonra Türkiye’den PKK’nın talimatıyla bölgeye giden militanlar burada yeni bir organizasyon kurdular. Bu yapıya 2014’ten itibaren ABD’den gelen açık destek örgütü başka bir aşamaya taşıdı. Günümüzde PYD, PKK’nın sahip olmadığı kadar çok paraya, silaha, militana, örgütlenmeye ve uluslararası alanda tanınırlığa sahip olan bir örgüt haline geldi. Bu örgüt zaman geçtikçe zayıflamıyor, tersine güçleniyor. Petrol gelirleriyle beslediği bir siyasal organizasyona ek olarak ağır silahlarla donatılmış kalabalık bir militan grubu bulunuyor. Üstelik kontrol ettiği topraklarda geleceğe dair uzun vadeli bir yeni devlet projeksiyonuna sahip. (Yoksa neden sözde anayasa taslağında olmayan bir Suriye devletine bağlılığını ilan etsin.)

Ülkenin dışından gelenler denilince akla İran’ın Pakistan, Irak, Afganistan ve Lübnan’dan getirdiği milis gruplar gelmeli. Bu grupların farklı farklı adları var; detaya girmeyeceğim. Fakat İran’ın Suriye’ye getirdiği bu on binlerce militan gerçek bir istikrarsızlık kaynağı. Bunlar sadece IŞİD’e veya ABD’ye karşı çatışmalara girdiler sanmayın. Geçmişte İran’ın Suriye’den devşirdiği gruplar ve dışarıdan getirdikleri hem Zeytin Dalı Operasyonu’nda hem de İdlib’de Türk Silahlı Kuvvetleri’ne de saldırılarda bulundular.

Suriye hükümeti dışındaki alanlarda da durum farklı değil. 3.1 milyonluk İdlib’de yardıma ihtiyaç duyanların sayısı 2.6 milyon kişi. 4.750 milyon kişilik Halep’in 3.5 milyonu, 1.4 milyonluk Haseke’nin 1.2 milyonu, 1.2 milyonluk Deyrizor’un 900 bini, 1.5 milyonluk Hama’nın 1 milyonu bu kategoride yer alıyor. “Bu veriler çok önemli değil, insanlar Suriye hükümeti dışındaki alanlara geri dönebilirler…” diyebilirsiniz. Onu da söyleyeyim; HTŞ ve Suriye Geçici Hükümeti’nin kontrolündeki bölgelerdeki toplam nüfus 5.1 milyon ve bunun 4.2 milyonu yardıma ihtiyaç duyan insan kategorisinde bulunuyor.