Güney Suriye'de Kırılgan Gruplar

Evet, Suriye’nin güneyinde — özellikle Süveyda, Kuneytra, Dera ve İzra üçgeninde — mevcut jeopolitik denklemde desteklenmeye açık, stratejik önemde halk grupları mevcuttur. Bunlar yalnızca etnik/dini yapılarıyla değil, aynı zamanda rejime, İran’a ya da İsrail’e karşı tutumlarıyla dikkat çeker. Aşağıda desteklenmeye açık başlıca grupları stratejik pozisyonlarıyla birlikte özetliyorum:

🇸🇾 Desteklenmeye Açık Halk Grupları ve Stratejik Özellikleri

Halk Grubu	Özellikleri	Kim Destekliyor / Kime Açıklar	Potansiyel Dış Destek
Genç Dürziler (Süveyda)	Rejime mesafeli, İsrail’e temkinli, yerel özerklik istiyorlar	Ne rejimle ne muhalefetle tam bağlılık	✅ Türkiye ✅ Ürdün ❌ İran
Yerel Alevi Unsurlar (Humus-Güney Hama)	Rejim içindeler ama ekonomik kriz nedeniyle kırılgan	Sadakat azaldı	⚠️ Türkiye, sınırlı diyalog kurabilir
Beduin Toplulukları (Dera-Doğu Süveyda)	Aşiret yapısı, güçlü silahlı yapı, anti-İran çizgi	Anti-Şii refleks, güvenlik arayışı	✅ Suudi Arabistan ✅ Türkiye
Sünni Sivil Direniş Grupları (Dera)	Rejime isyan etmiş ama IŞİD’e mesafe koymuş yerel yapılar	Demokratikleşme ve güvenlik istiyorlar	✅ Türkiye ✅ Katar
İslamcı Olmayan Çerkesler ve Türkmenler (Kuneytra-İdlib arası)	Sessiz kalmışlar, tehdit altında olduklarında harekete geçiyorlar	Kimliklerini koruma eğilimindeler	✅ Türkiye (özellikle Türkmenler için)

🎯 En Uygun Grup: Genç Dürziler – Süveyda

Neden Stratejik?

• İsrail ile gönülsüz temas kuran bu grup, esas olarak yerel özyönetim ve devlet dışı baskılardan uzak bir yaşantı istiyor.

• “Men of Dignity” gibi silahlı ama seküler yerel oluşumlar mevcut.

• Rejimle ilişkileri gerilimli, İran’a karşılar, IŞİD gibi aşırı grupları dışlıyorlar.

• İsrail’in nüfuzuna karşı alternatif güvenlik ve kalkınma garantileri sunulursa, Türkiye ve bölgesel ortaklara yönelebilirler.

Nasıl Desteklenebilir?

• İnsani yardım – sağlık, eğitim, altyapı destekleri (Ürdün veya Lübnan üzerinden)

• Diyalog kanalları açmak için Lübnan’daki Dürzi liderleri (özellikle Walid Jumblatt çizgisi) üzerinden temas kurulabilir.

• Sivil toplum ve kadın-gençlik odaklı projelerle bölgeye yumuşak güç aktarımı yapılabilir.

💡 Alternatif: Sünni Aşiret Gençliği – Dera

• İran etkisine karşılar, geçmişte Türkiye destekli muhalefetle temas kurmuşlardı.

• Ancak yeniden desteklenmeleri için “IŞİD etkisinden tamamen arınmış” ve “istikrar” vaat eden bir çerçeve gerekiyor.

❗️

Grup	Neden?
HTŞ (Hayat Tahrir el-Şam)	Radikalizmin bölgesel meşruiyetini zedeler.
İran destekli Dürzi milisler	Dürzi toplumunun meşru temsilcileri değil, dış ajandaya hizmet ediyorlar.
İsrail güdümündeki Dürzi bağlantıları (Golanlı liderler)	İsrail’in vekil stratejisine angaje olmuş durumda.

Özet Strateji Önerisi

1. Süveyda Dürzileri, özellikle genç kesim, en rasyonel hedef gruptur.

2. Dera ve Kuneytra hattında Sünni aşiret gençliği, güvenlik-gelişim entegrasyonu ile etkilenebilir.

3. Türkiye, bu gruplara doğrudan değil, STK'lar, yerel liderler ve bölgesel aktörler (Ürdün, Lübnan) aracılığıyla dolaylı etki kurmalıdır.

   
   
   
   

   2

   Güney Suriye’de (Dürzi–Bedevi hattı, Kuneytra ve Dera çevresi) İsrail’in etkisini dengelemek için desteklenebilecek yerel halk grupları

   
   
   
   

Potansiyel yerel ortak	Nüfus & konum	Şimdiki tavrı	Neden “desteklenebilir”?	Destek biçimleri	Risk–sınırlamalar
“Er-Ricâl el-Karâme / Men of Dignity” (Dürzi öz-savunma ağı)	Suveyda kent merkezi ve kırsalı (≈8–10 bin silahlı sempatizan)	Ne Şam’a ne de radikal gruplara tam angaje; özerklikçi	1) İran milislerine mesafeli 2) Yerel toplumsal meşruiyet 3) Ateşkes müzakerelerinde arabulucu	• Yerel özerklik sözleşmesi • Kalkınma fonları, altyapı onarımı • Ortak güvenlik devriyeleri	- Aşiret adam kaçırma döngülerine karışmış olması - İsrail’in “koruma” söylemine mesafeli fakat yeri geldiğinde yardım kabul edebilir Wikipedia
Naʿîm & Beni Halid gibi Bedirân-Bedouin aşiret meclisleri	Suveyda-Dera sınır köyleri, çöl geçiş hatları	Geçim için kaçakçılık; silahlı misillemeler	1) Eski rejimle “uzlaşı” tecrübesi var 2) İsrail hava baskısına karşı da hassas	• Toprak reformu / mera yönetimi • Sınır ticaretine yasal koridor • Aşiret uzlaşı konseylerine finans	- Silahlı kanatların kriminal ağlara kayma riski - Jordan & Körfez destekli rakip ağlarla çekişme Wikipedia
Kuneytra Çerkes köyleri & “Circassian Tribal Council”	Golan tampon hattındaki beş köy (≈20 bin)	Tarihsel olarak tarafsız, diaspora-diplomasi kanalları var	1) Sınır tamponu rolü 2) Eğitimli genç nüfus, diaspora yatırımı	• Yerel polis-savunma teşkilatı • Tarımsal kooperatif / mikro-kredi • Kültürel diplomasi (Türkiye-Kafkas diasporası)	- Sayıları az; çatışma bölgesine çok yakın - İsrail kara baskınlarından doğrudan etkileniyor abkhazworld.com
“Güney Cephesi” uzlaşı taburları (eski ÖSO unsurları)	Dera kuzeyi & Busra el-Harir hattı	2024’te rejimle uzlaşı yapıp bölgesel savunma gücüne dönüştü	1) İran-karşıtı söylem 2) Aşiretlere görece köprü	• Yeni Suriye ordusuna kademeli entegrasyon • Türkiye destekli meslekî eğitim / İHA-gözetleme hatları	- İsrail darbelerine karşı hassas “potansiyel hedef” kabul ediliyor syriaweekly.com

Neden bu gruplar?

1. Toplumsal meşruiyet: Her biri kendi bölgesinde yerel rıza üretme kapasitesine sahip.

2. Dış denge potansiyeli: İsrail’le doğrudan organik bağı sınırlı; böylece Şam & Ankara için karşı-ağırlık oluşturabilirler.

3. Müzakere kanalları açık: Dürzi ruhanî meclisi, aşiret “salıh” konseyi, Circassian diasporası gibi kurumsal kapılar halen işle(ye)biliyor.

Nasıl Desteklenebilirler?

Adım	Suriye Geçiş Yönetimi	Türkiye
1. Güvenlik Çerçevesi	Dürzi & aşiret bölgelerinde ortak kontrol noktaları kurulması, komutanlıkların Savunma Bakanlığı’na kaydı	MİT-Jandarma sınır ötesi SIGINT ile Golan geçişlerinin elektronik takibi
2. Ekonomik Teşvik	Süveyda için tarımsal yakıt sübvansiyonu, Kuneytra’da ev onarım hibesi	TİKA/AFAD üzerinden tarım-su projeleri, mikro-kredi hatları
3. Sosyal-kültürel Program	Dürzi gençlerine askeri hizmette özel statü (lojistik-sivil birlikler)	Türk-Çerkes kültür ağlarını devreye sokarak Kuneytra’da burs ve değişim programları
4. Bilgi Operasyonu	Devlet TV’de “ulus-birlik” temalı yayınlar, İsrail saldırılarının egemenlik ihlâli şeklinde çerçevelenmesi	TRT Arabic, AA & sosyal medya: “İsrail vekâlet siyaseti” anlatısı, Dürzi-Bedouin barış girişimi başarı öyküleri

Başlıca Riskler & Önleyici Tedbirler

• Silo-destek tuzağı: Sadece bir gruba ağırlık vermek diğerlerini yabancılaştırır.→ Çözüm: Bölgeler‐arası “uzlaşı konseyleri” oluşturmak, fon dağıtımında şeffaf mekanizmalar.

• İsrail misillemeleri: Sınır yakınında gelişen her paramiliter yapı İsrail hava saldırısına açık.→ Çözüm: Stratejik derinlikte (şehir içi değil kırsal arka hat) konuşlanma, İHA-radar erken uyarı ağı.

• İran faktörü: Şam’ın aşırı İran desteği Dürzi-Arap unsurları ürkütebilir.→ Çözüm: İran milisleri yerine düzenli Suriye birliklerinin görünür olması, Rusya-Türkiye garantörlüğü.

Özetle:

• Er-Ricâl el-Karâme ve ılımlı aşiret meclisleri — yerinde tutulup, ekonomik/yönetimsel teşviklerle özerk ama rejimle uyumlu yapılara dönüştürülebilir.

• Kuneytra Çerkesleri gibi küçük ama stratejik topluluklar, tampon ve ara bulucu rolü için kültürel-diaspora temelli destekle kazanılabilir.

• Bu model, İsrail’in “koruma” söylemini gölgeleyerek yerel mülkiyetli çözüm üretir ve Suriye-Türkiye eksenine meşruiyet kazandırır.

GOLAN TEPELERİ DÜRZİ TOPLULUĞU: KAPSAMLI SOSYO-POLİTİK ANALİZ

I. GENEL TARİHSEL ARKA PLAN

• Bölge: Golan Tepeleri, 1967'de İsrail tarafından işgal edildi; 1981'de tek taraflı olarak ilhak edildi. Uluslararası camia bu ilhakı tanımıyor.

• Demografi: Golan’da yaklaşık 26.000 Dürzi yaşıyor. Dört ana köy:

  • Majdal Shams

  • Buq’ata

  • Mas’ade

  • Ein Qiniyye

• Vatandaşlık Durumu:

  • %80’i İsrail vatandaşlığını reddedip "daimi oturum sahibi" statüsünü tercih etti.

  • %20’si vatandaşlık aldı (özellikle genç nesil).

II. SİYASİ VE KİMLİKSEL AYRIŞMALAR

Grup	Özellikleri	Yaklaşımı
Gelenekçi/Suriye Yanlısı	Esad rejimine sadık, Suriye kimliğini koruyan	İsrail vatandaşlığını reddeder, kolektif sadakat vurgusu
Entegrasyoncular	İsrail vatandaşı olan, üniversiteye giden gençler	İsrail toplumuna uyum sağlar, orduda görev alır
Aktivist/Yeni Nesil	Ne İsrail ne rejim yanlısı; insan hakları, özerklik savunusu	Sivil hareketler, kültürel direniş, sosyal medya kampanyaları

III. KÖY BAZLI SOSYO-POLİTİK PROFİL

1. Majdal Shams

   • En kalabalık ve en politik köy.

   • Suriye yanlısı duygular çok güçlü.

   • Son olaylarda sınırı geçmeye çalışan Dürziler buradan çıktı.

2. Buq’ata

   • Sosyal olarak daha dengeli; eğitimli gençler arasında vatandaşlık alan oranı daha yüksek.

   • Kültürel etkinlikler yoğun.

3. Mas’ade

   • Dini liderliğin etkisi güçlü. Geleneksel yapılar korunuyor.

4. Ein Qiniyye

   • En az politize olmuş köy. Yaşlı nüfus yoğun.

   • Yeni kuşak daha entegre.

IV. MUVAFAK TARİF’İN ETKİSİ: DÜRZİ KAMUOYUNDA KARŞILIKLAR

• Şeyh Muvafak Tarif, İsrail’deki resmî Dürzi ruhani lideridir.

• Son çağrısı: “İsrail, Dürzileri korumazsa tarihî bir ittifak çöker.”

• Bu çağrı:

  • Majdal Shams ve Mas’ade’de coşkuyla karşılandı.

  • Buq’ata ve Ein Qiniyye’de ihtiyatlı ve bölünmüş tepkiler doğurdu.

V. GENÇ DÜRZİ KUŞAĞI: SOSYAL MEDYA VE AKTİVİZM

• Ana mecralar: Instagram, TikTok, Facebook grupları, WhatsApp zincirleri.

• Temalar: "Sınırları aşan kardeşlik", "Biz Golanlıyız, İsrailli değiliz", "Esad değil, halkız".

• Eylem Repertuarı:

  • Sessiz yürüyüşler (özellikle Majdal Shams çevresinde)

  • İsrail askerî kimlik kartlarını yakma videoları

  • Lise/üniversite forumlarında kimlik tartışmaları

VI. ANALİTİK DEĞERLENDİRME

• Golan’daki Dürziler, üçlü bir kimlik gerginliği yaşıyor:

  • Etnik: Arap/Dürzi

  • Devletsel: İsrail vs. Suriye

  • Sosyal: Gelenekçi kuşak vs. gençler

• Bu yapı, dış müdahaleye açık ve aynı zamanda bölgesel krizlerde vekil güç (proxy) olarak kullanılma riskini barındırıyor.

VII. SONUÇ VE STRATEJİK ÇIKARIMLAR

• Türkiye ve bölge aktörleri, Golan Dürzilerini anlamadan Suriye içi Dürzi politikalarını çözemeyecektir.

• Golanlı genç Dürzilerin sosyal medyadaki talepleri, sadece İsrail'e değil tüm dış aktörlere yöneliktir: "Sadece güvenlik değil, temsil ve onur istiyoruz."

• Önümüzdeki dönemde Golan Dürzilerinin tutumu, İsrail’in bölgedeki stratejilerini ve Suriye’deki krizin seyrini doğrudan etkileyecektir.

🇮🇱 İsrail’in Son Dürzi Stratejileri – İbranice Kaynaklarla

1. Hava Saldırıları ve “Acil Müdahele” Vurgusu

• Savunma Bakanı Israel Katz, Suriye rejimine karşı “acımasız darbeler” tehdidinde bulundu:

  "צה"ל ימשיך לתקוף את כוחות המשטר הסורי שפועלים נגד מיליציות דרוזיות בעיר סווידא... עכשיו יבואו מכות כואבות" JNS.org+6Wikipedia+6Financial Times+6The Times+15Haaretz+15המחדש+15

• İbranice haberler, İsrail’in Suriye’deki rejim güçlerine yönelik hedefli saldırıları “kararlı müdahale” olarak tanımlıyor.

2. Dürziler Arasında Toplumsal Baskı ve Gösteriler

• Majdal Şems’te İsrailli Dürziler, Suriye’ye geçme teşebbüsünde bulunuyor; İsrail ordusu göz yaşartıcı gazla müdahale ediyor.

• Ruhani lider Muvafak Tarif, çağrısına karşılık İsrail içindeki Dürzi topluluk “öfke günü” ilan etti. Çok sayıda gösteri yaşandı.

3. Golan Hattına Askerî Güç Aktarımı

• IDF, sınır boyunca Golan’da Golani Taburu, polis birlikleri (MAGAV) ve askerî polis konuşlandırdı:

  "צה״ל מתגבר את כוחותיו בגבול סוריה עם פלוגת טירונים של גולני, שלוש פלוגות מג״ב ושוטרים צבאיים… תגבור משטרתי לאירוע" Reddit+15JNS.org+15VG+15YouTube+9ynet+9C14+9

• Bu adım, sınırda Dürzilerin yönetebileceği kitlesel geçitlere karşı caydırıcı amaçlı olarak yorumlanıyor.

4. Diplomasi ve ABD Kanalı

• İsrail, Suriye rejimine “Dürzileri hedef almayın” mesajını iletiyor; bu iletişim ABD ve Fransa aracılığıyla gerçekleşiyor.

• Netanyahu “ABD yerleşik olarak arabulucu rolü oynuyor” dedi.

5. Demilitarize Bölge ve “Koruma Doktrini”

• İsrail, Daraa–Quneitra–Süveyda hattında Suriye rejiminin ağır silah bulundurmasını yasaklamaya yönelik fiili güvenlik bölgesi oluşturuyorWikipedia+1Wikipedia+1.

• Bu alanda rejim tankları veya zırhlı araçlar görülürse hava operasyonu yapma vaadi yineleniyor.

🔍 Sonuçlar & Operasyonel Özeti

• Askerî Safhada: Sınırda güç yığılımı ve hedefli hava saldırıları, Suriye rejimi caydırılmaya çalışılıyor.

• Sosyal Safhada: Majdal Şems’ten kitle geçişleri yaşanıyor; bu durum hem İsrail içinde Dürziler arası bölünmeyi hem de güvenlik alarmını tetikliyor.

• Diplomatik Safhada: İsrail, ABD–Fransa arabuluculuğuyla sahadaki askerî adımlarını uluslararası meşruiyet zeminiyle destekliyor.

• Stratejik Safhada: Güney Suriye’ye dair “demilitarize bölge” planı, Dürzilerin korunmasına evrilmiş ve İsrail doktrinine dönüşmüş durumda.

📌 Net Tablo – Yakın Gelecek

Plan / Hamle	Amaç
Hava saldırıları & şehir merkezine vurular	Rejime “gerektiğinde acımasızlıkla” cevap verilmesi
Golan’da sert sınır kontrolü	Mücadeleye katılmak isteyen Dürzileri caydırmak
Diplomatik iletişim kanalları	Stratejik müdahaleleri meşrulaştırmak
Demilitarizasyon doktrini	Sınır hattını güvenli tampon bölge haline getirmek

HAREDİ KRİZİ

 1. UTJ (United Torah Judaism) Koalisyondan Ayrılıyor

• 14–15 Temmuz tarihinde, ultra-Ortodoks parti UTJ’nin liderliğini yapan Degel HaTorah ve Agudat Yisrael, hükümetin askerlik muafiyeti taahhütlerini yerine getirmediği gerekçesiyle Netanyahu’nun koalisyonunu terk etti Wikipedia+13reuters.com+13aljazeera.com+13.

• Bu istifa, Knesset’te Netanyahu’nun çoğunluğunu yalnızca 61 sandalyeye indirdi ve hükümeti büyük siyasi istikrarsızlığa sürükledi Omni.

🎯 2. Askerlik Muafiyet Krizi – Haredi Öğrenciler

• Sorunun temeli, Ultrafortodoks yeshiva öğrencilerinin askerlikten muaf tutulması.

• İsrail Yüksek Mahkemesi, geçen yıl bu muafiyetin anayasaya aykırı olduğuna hükmetmiş, yeni düzenleme talepleri UTJ tarafından sahneye taşınmıştı reuters.com+7Wikipedia+7cadenaser.com+7.

• Hükümetin taahhütleri ancak geçici yasal tasarılarla karşılanamadı; UTJ “sürekli ihlal” iddiasıyla kırıldı .

⚠️ 3. Koalisyon Krizi Dünden Bu Yana

• Netanyahu, UTJ’yi geri kazanmaya çalışıyor; Mfaş yakında bir teklif sunulabilir .

• Şayet UTJ dışında diğer Haredi parti Shas da ayrılırsa, koalisyonun çoğunluk sorunu kriz haline döner Wikipedia.

• Bu kriz sürerken, Knesset çalışma temposu düşebilir ve erken seçim ihtimali kuvvetlenir .

📣 4. Kamuoyu ve Toplumsal Tepki

• Haredi gruplar, CTH (Jerusalem Faction) gibi yapılar aracılığıyla protesto düzenliyor, yoğun gösterilere devam ediyor Wikipedia.

• Netanyahu, silahlanma yasasına karşı çıkan Haredilarla görüşmek için seferber oldu; Knesset komite başkanları ile acil toplantılar yapıldı niyetle .

🧭 5. Stratejik Etkiler & Türkiye Açısından Notlar

• Siyasi İstikrar Sarsılıyor: Koalisyon zayıfladı, erken seçim riski doğdu. Türkiye açısından, İsrail hükümetinin dış politika planlarının da zayıflaması anlamına geliyor.

• Güvenlik Konuları Geri Plana İnebilir: Haredi krizinin gölgesinde, özellikle Tel Aviv–Washington–Kahire üçgenindeki diplomatik adımlar yavaşlayabilir.

• Bölgesel Bekleyiş: Gaza ateşkes cümleleri, Netanyahu’nun bu iç krizden nasıl çıkacağına bağlı şekillenecek. Türkiye, İsrail’deki siyasi değişimleri yakından izlemeli.

🔄 🗓 Yakın Zamanda İzlenecek Gelişmeler:

1. UTJ’nin ayrılmasının ardından net bir yasa tasarısı gelip gelmediği.

2. Shas’ın hareketi – onların da ayrılması koalisyona ölümcül darbe vurabilir.

3. Kamuoyu tepkisi – Haredi protestoların dozu artarken, Netanyahu’nun politik sağlık durumu.

4. Olası erken seçim ve Netanyahu’nun rakiplerinin “iktidar stratejisi”.

📌 Özetle: Ultra-Ortodoks partilerin ayrılması, Netanyahu’nun halk desteğini ve güvenlik gündemini zayıflattı. Bu durum Türkiye ve bölge için dış politikanın seyrini doğrudan etkileyebilir.