Fransa İsrail Konferans

🗓️ Konferansın Genel Çerçevesi

• Konferans, 28–30 Temmuz 2025 tarihlerinde New York’taki BM Genel Merkezi’nde yapıldı; başlangıcı dün, devamı bugün gerçekleşti. PM iki günlük üst düzey konferans, daha önce Haziran ayında planlanmış ancak İsrail’in İran’a saldırıları nedeniyle ertelenmişti Gazete Oksijen+4Anadolu Ajansı+4Instagram+4.

• Fransa ve Suudi Arabistan, konferansın eş başkanlığını üstlendi. Amaç, iki devletli çözümün yeniden canlandırılması ve Filistin devletinin tanınması sürecinin hızlandırılmasıydı Instagram+3Gazete Oksijen+3Anadolu Ajansı+3.

🔍 Konferansta Öne Çıkan Notlar

1. Fransa’nın Vurgusu: “İki devletli çözümden başka alternatif yok”

• Fransız Dışişleri Bakanı Jean‑Noël Barrot konferansın açılışında, başta AB olmak üzere batılı aktörlere İsrail’e baskı yapılmasını, Filistin’in tanınmasını ve batıda yerleşimlerin durdurulmasını talep etti AP News+8Le Monde.fr+8Anadolu Ajansı+8.

• Aynı zamanda, AB’nin İsrail’e karşı ekonomik yaptırım seçeneklerini düşünmesi ve Filistin Otoritesi’ne 2 milyar € aktarılması gerektiğini söyledi AP News.

2. Suudi Arabistan’dan Net Mesajlar

• Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, "Filistin Devleti kurulmadan İsrail ile ilişkilerin normalleşmeyeceğini" açıkça vurguladı: Suudi diplomasi, Filistin tanınmadan İsrail ile normalleşmeyi kesinlikle reddediyor YouTube+2Gazete Oksijen+2Instagram+2.

• Ayrıca, konferans kapsamında BM aracılığıyla Gazze ve Batı Şeria’ya 300 milyon $ tutarında insani yardım paketi açıkladı The Guardian.

3. Katılım ve Tepkiler

• ABD ve İsrail, konferansı boykot etti. ABD toplantıyı "verimsiz ve zamanlaması yanlış" bulurken; İsrail, konferansı Hamas’a ödül verme olarak nitelendirdi AP NewsReutersThe GuardianArab News.

• BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, iki devletli çözümün giderek daha uzak hale geldiğini belirterek acil eylem çağrısı yaptı Anadolu Ajansı+2Gazete Oksijen+2X (formerly Twitter)+2.

4. Filistin Leadership Talepleri

• Filistin Başbakanı Mohammad Mustafa, konferansta Hamas’ın silahsızlandırılmasını, yönetimin Filistin Otoritesi’ne devrini ve Filistin devletinin hemen tanınmasını talep etti. Ayrıca, BM destekli bir uluslararası güç çağrısında bulundu Anadolu Ajansı+3Gazete Oksijen+3Instagram+3.

5. Boykot ve Eleştiriler

• İsrail mevkidaşı Danny Danon, konferansı "gerçeklikten kopuk" bulduğunu söyledi: "Bu toplantı illüzyonu derinleştiriyor – Hamas’ın silahsızlandırılması ya da rehine meselesi öncelikli olmalı" diyerek reddetti Arab Newspassblue.comGazete Oksijen.

📌 Özet Tablo

Başlık	Öne Çıkan Not
Tarihler	28–30 Temmuz; dün ve bugün yoğun diplomasi Anadolu Ajansı+1Instagram+1
Konferans Eş-Başkanlığı	Fransa + Suudi Arabistan
Fransa’nın Mesajı	“İki devletli çözümden başka yol yok”; AB'ye İsrail'e baskı çağrısı Le Monde.frAP News
Suudi Arabistan’ın Tutumu	"İlişki normalleşmesi Filistin tanınmasına bağlı"
ABD ve İsrail Tutumu	Konferansı boykot: zamanlama ve yaklaşım eleştirildi AP NewsReutersThe Guardian
Filistin Talepleri	Hamas’ın silahsızlandırılması, PA reformu, tanınma talebi Arab NewsAP News

Bu bilgiler ışığında, konferansın hem diplomatik bir eylem hem de politik bir hamle olduğunu söyleyebiliriz. Fransa ve Suudi Arabistan, uluslararası toplumu Filistin devletinin tanınması yönünde mobilize etmeyi hedefliyor. Eğer istersen, konferansta hangi ülkeler minister düzeyinde katılım gösterdi, AB’den hangi tavizler isteniyor gibi özel konuları da derinlemesine inceleyebilirim.

🔹 I. ÖN KOŞULLAR: Gerçeklik Temelli Kabul

1. İsrail’in güvenlik kaygıları, Arap ve Batılı ülkelerce açık şekilde tanınmalı.

2. Filistin’in birliği (Gazze + Batı Şeria) olmadan hiçbir çözüm sürdürülemez.

3. Hamas’ın dönüşümü veya “kontrollü erimesi” olmadan İsrail hiçbir siyasi çözümü kabul etmez.

4. Filistinli aktörler arasında ortak bir meşru siyasi temsil mekanizması kurulmalı.

🔹 II. GEÇİŞ SÜRECİ (1–3 Yıl): Ara Yönetim Modeli ve Stabilizasyon

🎯 1. Geçici Uluslararası Yönetim Mekanizması (GUYM)

• BM, Arap Birliği, AB ve bazı bağımsız ülkelerden oluşan bir çok taraflı geçiş yönetimi.

• Gazze’deki sivil idareyi Hamas’tan devralacak. (silahsız, teknokratik geçiş modeli)

• İsrail’in güvenliğini sağlamak için BM Barış Gücü benzeri bir güvenlik tamponu (ama Mavi Baret değil, belki Arap ülkeleri ve Türkiye dâhil edilerek).

🎯 2. Yerel Sivil Kurumların Güçlendirilmesi

• Belediye, sağlık, eğitim, sosyal hizmetlerde yerel aktörler belirlenir. Hamas dışı teknokratik aktörler.

• Mısır, Katar, Türkiye ve Ürdün gibi ülkelerden uzman destekle yerel kapasiteler yeniden inşa edilir.

🎯 3. Yeniden İnşa ve Refah Planı

• GAZA MARSHALL PLAN: Körfez destekli, AB fonlu, UNDP koordinasyonlu yeniden inşa.

• Uluslararası özel sektör de dahil edilir (örnek: su, enerji, internet, eğitim altyapıları).

🔹 III. SİYASİ ÇÖZÜM (3–5 Yıl): Filistin Devleti ve Kalıcı Statü

🎯 1. Filistin İç Siyasetinde Reform

• Batı Şeria’daki El Fetih yönetimi şeffaf ve katılımcı hale getirilir.

• 2 yıl içinde ilk serbest ve birleşik seçimler yapılır (uluslararası gözlemcilerle).

• Seçimi kazanan yönetim, uluslararası destekli yeni Filistin Devleti'nin yönetimini üstlenir.

🎯 2. İsrail ile Kalıcı Statü Görüşmeleri

• Sınırlar (1967), Kudüs’ün statüsü, mülteciler ve güvenlik konuları BM gözetiminde görüşülür.

• Taraflara baskı ve teşvik sağlamak için “pozitif yaptırımlar”: İsrail’e AB özel ticaret anlaşması, Filistin’e tanınma ve tam üyelik ödülleri.

🎯 3. Doğu Kudüs

• Doğu Kudüs, BM güvencesi altında Filistin’in başkenti olur.

• Kutsal bölgelerde üç dinin eşit temsili ve yönetişimi sağlanır (Vatikan benzeri model).

🔹 IV. GAZZE’NİN UZUN VADELİ YÖNETİMİ

Boyut	Model
Güvenlik	Yerel polis + Arap ülkeleri gözetiminde dış güvenlik tamponu (Mısır, Ürdün, Türkiye)
Yönetişim	Teknik kadrolar, belediyeler, STK’lar, UNRWA ve UNDP ile birlikte yürütülür.
Hukuk	Uluslararası insan hakları ilkelerine dayalı bir geçiş hukuku rejimi.
Silahlı Gruplar	Hamas dahil tüm silahlı milislerin ya silahsızlandırılması ya da ulusal orduya entegre edilmesi için DDR (Disarmament, Demobilization, Reintegration) süreci başlatılır.

🔹 V. ÇÖZÜMÜN ULUSLARARASI GÜVENCESİ

• BM Güvenlik Konseyi Kararı (ABD vetosunu aşmak için ortak metin)

• AB, Körfez ve BRICS ülkelerinin çözüm mimarisinde birlikte yer alması

• Türkiye, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar’ın bölgesel garanti mekanizması oluşturması

🔚 SONUÇ: 5 Yıllık Bir Yol Haritası

Aşama	Zaman	Ana Amaç
I	0–12 ay	Geçici uluslararası yönetişim – çatışmasızlaştırma
II	1–3 yıl	Kurumsal yeniden inşa – Hamas dışı sivil altyapı
III	3–5 yıl	Kalıcı siyasi çözüm – Filistin Devleti’nin kurulması

🇵🇸 PLO’nun 1980’lerdeki Dönüşümü Nedir?

📌 1. PLO’nun Başlangıcı (1964–1970)

• 1964’te kuruldu. İlk amacı, silahlı mücadeleyle İsrail’i ortadan kaldırmak ve yerine “Filistin devleti” kurmaktı.

• 1970’lere kadar terör eylemleriyle anıldı: uçak kaçırmalar, rehin alma eylemleri, 1972 Münih Olimpiyatları baskını gibi.

📌 2. 1980’lerde Dönüşümün Başlaması

PLO, 1980’lerden itibaren siyasi bir aktöre dönüşmek zorunda kaldı. Bu dönüşüm birkaç nedenledir:

🔹 A. Lübnan Yenilgisi ve Tecrit (1982)

• İsrail’in Lübnan’a düzenlediği saldırılar sonucunda PLO Beyrut’tan sürüldü.

• Bu yenilgi, PLO’yu yeni bir strateji arayışına itti. Silahlı direnişin sınırlı olduğu kabul edildi.

🔹 B. Uluslararası Tanınma Arayışı

• 1980’lerin ortasından itibaren Arafat, dünya kamuoyuna daha “ılımlı” mesajlar vermeye başladı.

• Artık iki devletli çözümden bahsediyor, İsrail’e doğrudan savaş çağrısı yapmıyordu.

🔹 C. Cenevre ve BM Süreçleri

• 1988’de Cezayir’de toplanan PLO Ulusal Konseyi, İsrail’i ilk kez dolaylı yoldan tanıyan ve iki devletli çözümü benimseyen bir deklarasyon yayımladı.

• Aynı yıl Arafat, BM Genel Kurulu’na hitap etti ve “terörü reddediyoruz” dedi.

• ABD, bu açıklamaların ardından PLO ile ilk kez resmî diyalog başlattı.

🔹 D. Siyasi Dil Değişimi

• “Silahlı direniş” yerine artık “barış süreci”, “bir arada yaşama”, “uluslararası hukuk” gibi kavramlar kullanılmaya başlandı.

• Bu süreçte “Arafat'ın kravat takması” bile uluslararası medyada sembolik bir dönüşüm olarak görüldü.

🔄 Bu Dönüşümün Sonucu

✅ PLO:

• 1993’te Oslo Anlaşmaları ile İsrail tarafından resmen muhatap alındı.

• Filistin Yönetimi kuruldu, Arafat Gazze’ye döndü.

• Batı tarafından meşru temsilci kabul edildi.

❗ Ancak:

• Bu dönüşüm, bazı Filistinli gruplar tarafından "davaya ihanet" olarak görüldü.

• Bu zeminden 2000'lerde Hamas yükseldi. Çünkü Arafat’ın “uzlaşmacı çizgisi” bazı kesimlerce fazla tavizkâr bulundu.

🤔 Hamas İçin Bu Ne Anlama Geliyor?

Tarihsel paralel şudur:

❝ PLO da bir zamanlar terörist olarak görülüyordu ama uluslararası meşruiyet kazanarak barış sürecine dahil oldu. Aynı şey, belirli koşullarda Hamas için de düşünülebilir. ❞

Tabii fark şu:

• PLO, ideolojik olarak sekülerdi; Hamas ise İslamcı bir yapı.

• PLO'nun dönüşümü dış baskı ve iç zorunlulukla oldu; Hamas’ın dönüşümü için İhvan ideolojisinden kopuş gerekebilir.

📜 I. PLO’nun 1988 Deklarasyonu ve 1993 Oslo Süreci

📌 A. 1988 Cezayir Deklarasyonu (Filistin Devleti'nin İlanı)

Tarih: 15 Kasım 1988Yer: Cezayir’de toplanan PLO Ulusal Konseyi

Temel İçerik:

• İlk kez Filistin Devleti'nin ilanı yapıldı.

• Doğrudan “İsrail” denmese de, BM’nin 181 sayılı "Taksim Planı" temel alınarak, İsrail’in varlığı dolaylı yoldan kabul edildi.

• Bildiri şu ifadeyi içeriyordu:

  “BM'nin 1947'de aldığı 181 sayılı kararla tanınan barış hakkına dayanarak Filistin Devleti'ni ilan ediyoruz.”

• PLO, BM Güvenlik Konseyi’nin 242 ve 338 sayılı kararlarını da ilk kez kabul etti (bunlar İsrail'in 1967 sınırlarına çekilmesini öngörür).

• Terörizmin reddi ve barışçıl çözüm çağrısı yapıldı.

Sonuçları:

• 100'den fazla ülke Filistin’i resmen tanıdı.

• ABD, ilk kez PLO ile doğrudan temas kurdu.

• Bu deklarasyon, PLO’yu “meşru ulusal temsilci” yapan süreci başlattı.

📌 B. 1993 Oslo Süreci

Taraflar: İsrail ile PLOArabulucu: NorveçSonuç Belgesi: “Karşılıklı Tanıma Mektupları” + “Geçici Anlaşmalar”

Kritik Adımlar:

• PLO, İsrail’i resmen tanıdı.

• İsrail, PLO’yu Filistinlilerin meşru temsilcisi olarak kabul etti.

• Filistin Yönetimi (PA) kuruldu.

• PLO, şiddetten vazgeçtiğini, barışçıl yolları kabul ettiğini yazılı olarak ilan etti.

• Arafat Gazze’ye döndü; Filistin bayrağı ilk kez BM’de yarı-resmî olarak dalgalandı.

Uzun Vadeli Hedef: 5 yıl içinde kalıcı statü görüşmeleri (Kudüs, mülteciler, sınırlar…)

🔄 II. Hamas’ın Benzer Bir Dönüşümü Yaşaması İçin Atması Gereken Adımlar

Hamas’ın PLO benzeri bir “uluslararası kabul süreci” yaşayabilmesi için gerekli 5 aşamalı dönüşüm planı:

🧩 1. Silahlı Direnişin Sonlandırılması (DDR Modeli)

• Askerî kanat (Kassam Tugayları) lağvedilmeli veya ulusal orduya entegre edilmeli.

• Bu sürece uluslararası gözlemciler ve Arap güvenceleri dahil edilmeli (örneğin: Türkiye, Katar, Ürdün).

• Militanlar için yeniden entegrasyon programı (meslek, maaş, güvenlik güvencesi).

🧩 2. Yasal ve Siyasi Tanıma Bildirisi

• Hamas, resmî olarak 1967 sınırları içinde bir Filistin devleti hedeflediğini açıkça ilan etmeli.

• İsrail’in mevcudiyetini doğrudan olmasa da “1967 öncesi sınırlarıyla barışçıl komşuluk” çerçevesinde tanıyabilir.

• BM 242 ve 338 sayılı kararlarını kabul ettiğini bildirmeli.

🧩 3. Ulusal Birlik Hükûmetine Katılım

• Hamas, El Fetih ile tam mutabakat içinde geçici teknokratlar hükûmetine katılmalı.

• Filistin’in yönetimi Gazze + Batı Şeria olarak birleştirilmeli.

• Ortak seçimlere rıza gösterilmeli.

🧩 4. Uluslararası Arabuluculara Açılım

• Hamas, Türkiye, Katar ve Cezayir’in desteğiyle AB, BM ve Arap Ligi'ne dönük “ılımlı diplomasi turuna” çıkmalı.

• Bu tur, medya üzerinden kamuoyuna da “yeni bir Hamas” algısı olarak servis edilmeli.

🧩 5. Yönetişim Reformları ve Şeffaflık

• Gazze'deki yönetim, sivil toplumu güçlendiren, bağımsız medya ve kadın temsili artıran kurumsal yapıya kavuşturulmalı.

• Bu, “İslami otoriter yönetim” algısını kıracak anahtardır.

🔐 Not: Hamas’ın Dönüşümünde Başarı Şartları

Gerekli Unsur	Açıklama
İdeolojik Esneklik	Mücadeleyi “cihat”tan “direniş ve bağımsızlık” eksenine çevirmek.
Uluslararası Arabulucular	Türkiye, Katar, Endonezya, Cezayir gibi ülkelerin garantörlüğü.
İç Meşruiyet	Hamas’ın kendi tabanına “bu bir zaferdir” diyebilmesi için İsrail’in taviz vermesi.
Diplomatik Takvim	Her adım bir öncekine bağlı olmalı: Silahsızlanmadan tanıma, tanımadan seçim olmaz.

Arafat ve PLO İlişkisi

• 1969 yılında Arafat, PLO’nun silahlı kanadı olan el-Fetih’in lideri olarak PLO Yürütme Komitesi Başkanlığı’na seçildi.

• 1969’dan itibaren PLO’nun tartışmasız lideri oldu ve bu görevini 2004’teki ölümüne kadar sürdürdü.

• Arafat, PLO’yu terörist bir örgüt imajından çıkarıp 1980’lerden itibaren uluslararası diplomasiye açık, siyasi bir aktöre dönüştüren kişiydi.

• 1993 Oslo Anlaşmaları sonrası PLO adına İsrail ile imza atan kişidir.

• 1994’te Nobel Barış Ödülünü İsrail Başbakanı Yitzhak Rabin ve Şimon Peres ile birlikte aldı.

Arafat’ın Diğer Roller

• 1994–2004 arasında Filistin Özerk Yönetimi’nin (PA) ilk başkanı oldu.

• Hem PLO’nun hem de El-Fetih’in lideri olarak Filistin davasının sembol ismi hâline geldi.