Rus Yaptırımları

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği (AB) yönetiminin Rusya'ya karşı 15. yaptırım paketine yanıt olarak ülkeye girişi yasaklanan Avrupalı yetkili listesinin genişletildiğini duyurdu. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, AB'nin yeni yönetiminin Rusya'ya karşı agresif politikalarını sürdürdüğü belirtildi.

Tek taraflı kısıtlayıcı tedbirlerin baskı aracı olmaya devam ettiği belirtilen açıklamada, AB'nin Rusya'ya karşı 15. yaptırım paketini 16 Aralık'ta kabul ettiği hatırlatıldı. Avrupa bürokrasisinin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ni (BMGK) baypas eden bu tür adımların uluslararası hukuk açısından gayrimeşru olduğu gerçeğini görmezden geldiği vurgulanan açıklamada, bütün bunların dünyadaki çoğunluğa sahip ülkelerin gözünde AB'nin otoritesini daha da azalttığı ifade edildi.

Açıklamada, "Bu düşmanca eylemlere yanıt olarak Rus tarafı, ülkemize girişi yasaklanan Avrupa kurumları ve AB üye devletlerinin temsilcileri listesini önemli ölçüde genişletti." ifadesi kullanıldı. AB'nin dostane olmayan eylemlerine zamanında ve uygun yanıt vermeye devam edileceği vurgulanan açıklamada, yaptırıma tabi kişiler hakkında bir liste paylaşılmadı.

Kaynak: AA

Sabotajlardan Rusya'nın gölge filosu mu sorumlu?

Rusya, petrolünü gizlice sevk etmek için yüzlerce gemiden oluşan bir gölge filo kurdu. NYT'ye göre denizde bu kadar çok gemi varken, bazılarını tahribat yaratmak için kullanma fikri Kremlin için karşı konulmaz olabilir

Batılı yetkililer uzun zamandır Rusya'nın gölge filosu olarak adlandırılan ve Rus ham petrolünü dünyanın dört bir yanına gizlice taşımak için oluşturulan eski tankerlerden oluşan bir topluluktan endişe duyuyor. Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana, bu tür kayıt dışı gemilerin Batı'nın yaptırımlarını delmek ve Kremlin'in savaş makinesini beslemek için gelir elde etmek amacıyla kullanılmasından endişe ediliyordu.Ancak Rusya'nın gölge filosu artık Batı için daha acil bir tehlike oluşturabilir.

Bu hafta Finlandiyalı komandolar, yetkililerin Baltık Denizi'nde Finlandiya ve Estonya arasında elektrik taşıyan bir gemi de dahil olmak üzere hayati önem taşıyan su altı kablolarını kestiğinden şüphelendikleri bir petrol tankerine çıktılar. Yetkililer, Eagle S adlı geminin Rusya'nın gölge filosuna ait gemilerin tüm özelliklerini taşıdığını ve kablolar kesilmeden kısa bir süre önce bir Rus limanından yola çıktığını söyledi.Eğer doğrulanırsa bu, Avrupa'daki kritik altyapıyı kasıtlı olarak sabote etmek için kullanılan bir gölge filo gemisinin bilinen ilk örneği olacak. Yetkililer ve uzmanlar, Rusya'nın Batı ile çatışmasında açık bir tırmanma olduğunu söyledi.

'Bununla yüzleşmenin zamanı geldi'

Estonya İçişleri Bakanı Lauri Läänemets The New York Times'a gönderdiği e-postada "Rusya'nın bölgemizde faaliyet gösteren gölge filosunu biliyoruz ve Rusya'nın komşu NATO/AB ülkelerine karşı sistematik olarak hibrid savaş yürüttüğünü biliyoruz. İllüzyonları bırakıp bununla yüzleşmenin zamanı geldi" dedi.

Cuma günü bölgedeki bir dizi ülke güvenliği desteklemek üzere ilave donanma ve sahil güvenlik kaynaklarının konuşlandırıldığını duyurdu. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, iki üye ülke Finlandiya ve Estonya'nın liderlerinden gelen taleplere yanıt vererek Atlantik ittifakının Baltık Denizi'ndeki askeri varlığını “güçlendireceğini” söyledi.

Rutte sosyal platform X'te daha önce yaptığı bir paylaşımda "NATO Müttefikleriyle dayanışma içindedir ve kritik altyapıya yönelik her türlü saldırıyı kınamaktadır" dedi.

Rusya için gölge filonun oluşturulması Ukrayna'daki savaşını finanse etme sorununa bir çözüm sundu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Şubat 2022'de birliklerine işgal emri vermesinin ardından Batılı ülkeler Rus ekonomisini boğmak ve ülkenin ordusunu hareket halinde tutmak için gereken fonlara erişimini kesmek amacıyla yaptırımlar uygulamaya başladı.

Petrol Rusya ekonomisinin temel taşlarından biri ve yaptırımların ana hedeflerinden biri de Rusya'nın enerji sektörü. Ancak ABD ve Batılı müttefikleri, yetkililerin fiyatlarda küresel bir artışa neden olacağından korktukları tam ambargo yerine, Rusya'dan çıkan ve deniz yoluyla taşınan tüm petrol ve petrol ürünlerine varil başına 60 dolarlık bir fiyat sınırlaması getirerek piyasa fiyatında önemli bir indirim yaptılar.

Yaptırımları aşmak için bir gölge filo oluşturma fikri yeni değil. Atlantik Konseyi'nde kıdemli araştırmacı olan ve gölge filolar hakkında araştırmalar yapıp yazılar kaleme alan Elisabeth Braw, bu yöntemin İran ve Kuzey Kore gibi küresel parya devletlerin yanı sıra uyuşturucu kartelleri tarafından da uzun zamandır kullanıldığını söyledi. Braw bir röportajında Rusya'nın yeniliğinin ölçekle ilgili olduğunu söyledi. Rusya filosunu oluşturmaya başladığından beri okyanuslarda dolaşan gölge gemilerin sayısı yüzlerce arttı ve şu anda toplam küresel petrol tankeri filosunun %17'sini oluşturuyor. Braw "Bu da onu bir tümör gibi yapıyor. Küçük bir payken yönetilebilirdi, ancak şimdi %20'ye yaklaştığı için çok daha az yönetilebilir ve açıkçası büyüyor" dedi.

Petrolün yüzde 70'i gölge tankerlerde

Ukrayna merkezli bir araştırma kuruluşu olan Kyiv School of Economics Institute tarafından ekim ayında yayınlanan bir analize göre, Rusya'nın petrolünün yaklaşık yüzde 70'i gölge tankerlerle taşınıyor. Enstitünün analizine göre bazı uzmanlar Rusya'nın gölge gemilerinin toplam sayısının 1.000'den fazla olduğunu, ancak bunların çok daha azının Rusya tarafından yaptırımları düzenli olarak delmek için kullanıldığını belirtiyor.

Finlandiya'daki yetkililer halen Eagle S'in suç teşkil eden bir eylemde bulunup bulunmadığını araştırıyor. Ancak Braw'a göre gölge filonun büyüklüğü, bu gemilerden bazılarını sabotaj için kullanmayı Rusya için karşı konulmaz kılmış olabilir. Braw "Bence Rusya bir noktada şunu fark etti: 'Oh, kullandığımız tüm bu gemilere sahibiz; bunlardan birkaçını biraz daha fazla zarar vermek için kullanabiliriz" dedi.

Şüpheli olaylarda artış

Savaş başladığından bu yana, kritik denizaltı altyapısına zarar veren şüpheli olaylarda da bir artış oldu.Geçen yıl Hong Kong'a kayıtlı Newnew Polar Bear adlı bir gemi demir atarak Finlandiya ve Estonya arasındaki bir doğalgaz boru hattını kesti. Yetkililer soruşturma başlatamadan geminin uluslararası sulara açılmasına izin verilmişti. Yetkililer geçen ay daha agresif bir tepki vererek Yi Peng 3 adlı Çin bandıralı bir gemiyi durdurdu, yaklaşık bir ay boyunca demirde tuttu ve sonunda Baltık Denizi'ndeki iki fiber-optik kablonun kesilmesinin ardından gemiye çıktı.

Eagle S'e verilen tepki daha da agresif oldu. Finlandiya'nın enerji şebekesi operatörünün çarşamba günü bir denizaltı elektrik kablosunun hasar gördüğü konusunda polisi uyarmasından saatler sonra Finli görevliler helikopterle geminin güvertesine inerek köprüyü ele geçirdiler ve geminin daha uzağa gitmesini engellediler. Cuma gününe kadar Finlandiya Körfezi'nde demirli kalan gemi, Finlandiya Savunma Kuvvetleri'ne ait bir füze botu ve bir Sınır Muhafızları devriye gemisi tarafından korunuyordu.

Tepkinin bu denli yoğun olmasının bir nedeni de geminin Rus gölge gemilerinin özelliklerine çok yakın olması olabilir. Rus gölge gemilerini tespit etmek ve bunlara yaptırım uygulamak için Batılı yetkililerle birlikte çalışan Kiev Ekonomi Enstitüsü'nde yaptırım programı yöneticisi Yuliia Pavytska, 70,000 tonluk ham petrol tankerinin son iki yıl içinde sahip ve yönetici değiştirdiğini ve petrol tankerlerinin genellikle sahip olduğu sigorta türlerinden yoksun olduğunu, bunların hepsinin bir gölge geminin başlıca göstergeleri olduğunu söyledi.

Gemi aynı zamanda gevşek gözetimiyle bilinen Cook Adaları bandıralı. Pavytska, Eagle S'in Eylül 2023'te Gana'da yapılan bir denetiminde, yangın güvenliği ve navigasyon sistemleriyle ilgili sorunlar da dahil olmak üzere 24 kusur tespit edildiğini ve bunun şaşırtıcı bir sayı olduğunu söyledi. Pavytska "Bu bir rekor gibi. Daha önce bu kadar çok eksikliğin tespit edildiğini görüp görmediğimizi hatırlamıyorum" dedi.

Rusya Ukrayna'ya başlattığı işgal sonrası yaptırımlara karşı bir gölge filo kurarak petrolünü satmaya başlamıştı. Politico'ya göre Putin'in hayalet gemileri stratejik mühimmat nakli için kullanılabilir. ABD de buna karşılık olarak kendi yeteneklerini geliştirmeli

Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana gölge filoları genişledi. Resmi denizcilik dünyasının dışında faaliyet gösteren gemilerden oluşan gölge filo, yasal olarak faaliyet gösteren gemiler, kıyı devletleri ve deniz çevresi için risk oluşturuyor. Ancak NATO üyeleri için de ek bir tehdit daha var: Rusya bu devasa filoyu stratejik mühimmat sevkiyatı için kullanabilir.

Batılı hükümetler Aralık 2022'de Rus petrolüne varil başına 60 dolarlık bir fiyat sınırı getirmeden önce bile, Batılı denizcilik sigortacıları haklı olarak böyle bir hamlenin geleceğini tahmin ediyorlardı. Politico'ya yazan Elisabeth Braw'un gölge filo üzerine hazırladığı yeni rapora göre denizciliğin koruma ve tazminat (P&I) sigortasına hakim olan bu sigortacılar, daha tavan ilan edilmeden önce Rus petrolü taşıyan tankerlerin teminatlarını geri çekmeye başlamışlardı. Daha sonra, sınırlama getirildiğinde, kendi ülkelerinin yasalarına bağlı oldukları için teminatı tamamen sona erdirmek zorunda kaldılar.

Tavan fiyata tabi tutuldular

Batılı nakliye şirketleri de tavan fiyat uygulamasına tabi tutuldu. Ve başka yerlerde bulunan çoğu nakliye şirketi de yaptırım uygulanan Rus petrolünü taşımayı bıraktı, çünkü bunu yapmak uygun kaza sigortası olmadan yola çıkmak anlamına geliyordu. Tüm bunların amacı Rusya'nın önemli petrol gelirlerini azaltmak ve muhtemelen Moskova'yı Ukrayna'ya karşı savaşını sona erdirmeye ikna etmekti. Bunun yerine, petrol fiyatlarının sınırlandırılması gölge filonun patlayıcı bir şekilde büyümesine neden oldu.

Karanlık ya da hayalet gemiler olarak da bilinen bu gölge gemiler, şeffaf olmayan şirketlere aitler, P&I sigortasından yoksunlar. Ayrıca Gabon ile denizcilik uzmanlığı çok az olan ya da hiç olmayan diğer ülkelerin bayrakları altında ilerliyorlar. Tavan fiyat uygulaması ve diğer yaptırımların yürürlüğe girmesine kadar gölge filo İran, Venezuela ve Kuzey Kore'ye yaptırım uygulanan malları taşıyan birkaç yüz gemiden oluşuyordu. Ancak birdenbire Rusya gölge filoya aşırı derecede bağımlı hale geldi ve bu da resmi olarak faaliyet gösteren pek çok armatörün aniden yaşlı gemilerini bu filoya satmakla ilgilenmesi anlamına geliyordu.

1000'den fazla ticari gemi Rusya saflarında

Donanma çok hızlı bir şekilde büyüdü. Her ne kadar karanlık gemilerin tanımlanması zor olsa da, filonun şu anda küresel petrol tankeri filosunun yüzde 17'sini oluşturduğu tahmin edilirken, çok sayıda başka tanker ve kargo gemisi de artık bu filonun bir parçası. Bu da 1.000'den fazla ticari geminin sahibinin Rusya'nın tarafını tuttuğu anlamına geliyor. Kuşkusuz, gözden uzak yerlerdeki pirinç plakalı şirketlerin arkasına saklanan karanlık gemi sahipleri Kremlin'i siyasi olarak desteklemiyor olabilirler, ancak bir iş fırsatı yakalamış durumdalar. Ve bu sahipler ve gemiler Kremlin'e başka şekillerde de yardımcı olabilirler. Yani Kremlin bu gemileri stratejik mühimmat nakliyesi için kullanabilir.

Stratejik mühimmat nakli, kamuoyunun gözünden uzakta gerçekleşen vazgeçilmez askeri faaliyetlerden biridir: Ticari gemiler tanklardan yakıta kadar orduların ihtiyaç duyduğu malzemeleri taşır. Ve eğer Rusya ya da dostları yeni bir askeri çatışma başlatmaya karar verirlerse, artık gölge filodan faydalanabilirler. Gerçekten de pek çok gölge gemi, resmi denizcilik sektörü için sonsuza kadar kayıptır.

ABD'nin yetenekleri zor durumda

Gölge filolar sadece Rusya'nın stratejik mühimmat nakliyatına ihtiyaç duyabileceği için değil, aynı zamanda Amerika'nın mühimmat nakliyatı kabiliyetlerinin zor durumda olması nedeniyle de önemli. Soğuk Savaş'ın ilk yıllarından bu yana stratejik mühürleme sistemi, Pentagon'un Denizcilik Mühürleme Komutanlığı tarafından istihdam edilen gemiler ve denizcilerin yanı sıra sivil Denizcilik İdaresi tarafından organize edilen ve özel sektörden sözleşme yapılan gemiler ve denizcilerden oluşuyordu. Bu sistem o dönemde çoğunlukla iyi işlese de, o zamandan beri zor zamanlar geçiriyor.

Rusya'nın, Avrupa Birliği'nin deniz yoluyla ham petrol ithalatına yönelik yaptırımları karşı gölge filo kurduğu iddia edildi. Moskova, 100'den fazla yaşlı tankerden oluşan filosuyla yaptırım etkisini hafifletmeyi amaçlıyor