Notlar 3

Merz’in Almanya’sı Türkiye’ye ne getirir?

Almanya’nın yeni Başbakanı Friedrich Merz’in liderliğinde şekillenen dış politikada, Türkiye ile ilişkiler stratejik işbirliği, güvenlik ve göç alanlarında derinleşirken; Berlin, değerler ile çıkarlar arasında hassas bir denge kurmak zorunda kalacak

Almanya Uluslararası ve Güvenlik Enstitüsü’nün Uygulamalı Türkiye Çalışmaları Direktörü Hürcan Aslı Aksoy, Atlantik Konseyi için yazdı

Şubat ayında Almanya’da yapılacak parlamento seçimlerinden önce Hristiyan Demokrat Birlik’in lideri (Ve bu hafta itibarıyla Almanya’nın Başbakanı) Friedrich Merz, Türkiye’nin stratejik önemine vurgu yaptı. Bu doğrultuda Avrupa ülkelerine de artan güvenlik sınamaları ve değişen ABD dış politikası kapsamında Türkiye ile işbirliğini artırma çağrısında bulundu. Buna ek olarak özellikle göç ve Suriye’nin güvenliği konusunda Türkiye ile AB’nin bağlarını güçlendirmeyi taahhüt etti. Üstü kapalı olarak da Türkiye’yle tam üyelik yerine Brüksel’le “ayrıcalıklık” veya “stratejik” bir partnerliğe sahip olması gerektiğini savundu.

AB'nin lokomotifi olan Almanya'nın yeni hükümetinden beklentiler oldukça yüksek. Bunlar arasında Ukrayna'ya askeri ve mali desteğin sürdürülmesi, daralan Alman ekonomisinin canlandırılması ve transatlantik güvenilirliğin azalmasıyla ilgili zorlukların aşılması yer alıyor.

Seçim kampanyası sırasında Merz, Alman dış politikasını yeniden şekillendirmek için üç aşamalı bir plandan söz etti. İlk olarak, Almanya'nın dış politika, güvenlik ve Avrupa politikalarında etkin bir şekilde yer alabilme kapasitesini yeniden kazanmayı amaçlıyor. İkinci olarak, uluslararası ortakların ve müttefiklerin güvenini “geri kazanmayı” hedefliyor. Üçüncü olarak, net stratejik öncelikler belirlemeyi planlıyor. Ayrıca, Merz, Almanya'nın AB içindeki etkisini yeniden tesis etmeye istekli olduğunu da ortaya koydu. Bu çabaların çoğu, CDU/CSU liderinin sadece Avrupalı müttefiklerle değil, Türkiye gibi önemli bölgesel aktörlerle de ortaklıklar kurmasını gerektirecek.

Pragmatik ancak işbirliğine dayalı

Türkiye'nin NATO'daki önemli rolü ve stratejik konumu nedeniyle, yeni Alman hükümeti döneminde Almanya-Türkiye ilişkilerinin pragmatik ancak işbirliğine dayalı bir nitelikte devam etmesi bekleniyor. Mevcut jeopolitik zorluklar ve reelpolitik yönelimdeki belirgin değişim göz önüne alındığında, Berlin'in kısa vadeli stratejik çıkarları uzun vadeli, değer temelli angajmanların önüne koyan işlemsel yaklaşımını sürdürmesi muhtemel. Bu işlemsel yaklaşımla, hem Almanya hem de Türkiye, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları gibi normatif kaygıları, güvenlik ve savunma, ekonomik ilişkiler ve göç olmak üzere üç alana ilişkin daha acil hedefler lehine bir kenara bırakabilir.

Öte yandan Almanya, AB'nin Türkiye politikasının şekillenmesinde önemli bir rol oynuyor. Bu nedenle yeni Alman hükümeti, Avrupa'nın Türkiye politikası ile dış ve iç politikası Avrupa norm ve değerlerinden giderek uzaklaşan Türkiye'ye yönelik gelecekteki Alman yaklaşımı arasında denge kurma zorluğuyla karşı karşıya kalacaktır.

En büyük öncelikler

Bir sonraki Alman hükümetinin en önemli görevlerinden biri, özellikle ABD'nin güvenilirliğine ilişkin endişelerin artması ışığında, Ukrayna'ya destek vermek ve Avrupa'nın savunma kapasitesini güçlendirmek olacaktır. 28 Şubat'ta Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski ile ABD Başkanı Donald Trump arasında gerçekleşen tartışmalı görüşme ve ardından Ukrayna'ya askeri desteğin geri çekilmesi (ve daha sonra yeniden verilmesi), Washington'un Avrupa güvenliğine olan bağlılığı konusunda şüpheleri güçlendirdi. Buna yanıt olarak Merz ve muhtemel koalisyon ortakları, savunma ve altyapı harcamalarının artırılması için Almanya'nın meşhur borç freninin gevşetilmesini önerdi. Plan geçen haftalarda kabul edildi. Ancak, Avrupa'nın uzun vadeli güvenliğini sağlamak için mali düzenlemelerden daha fazlası gerekecek; Avrupa ve Avrupa dışı müttefiklerle stratejik ortaklıkların güçlendirilmesi şart.

Almanya ve Türkiye arasındaki savunma işbirliği, birçok gerilim yaşayan ilişkilerde uzun süredir istikrarı sağlayan faktörlerden biri. Seçim kampanyası boyunca Merz, Avrupa’nın dış güçlere bağımlılığını azaltmak istediğine vurgu yaptı. Bu pozisyon, Türkiye'nin NATO içindeki rolü ve daha geniş bölgesel güvenlik etkisi göz önüne alındığında, savunma ve güvenlik sektörlerinde Ankara ile daha derin bir işbirliğinin önünü açabilir. Avrupa başkentlerinde NATO'nun geleceği hakkında tartışmalar sürerken, Türkiye'nin Avrupa güvenlik mimarisindeki rolü ön plana çıktı. Jeostratejik konumu, askeri yetenekleri ve genişleyen savunma sanayisi ile Türkiye, Avrupa güvenlik çerçevesinin yeniden şekillenmesinde giderek daha önemli bir aktör olarak görülmekte.

Türkiye bölgesel güvenliği sağlamada da önemli bir partner

Avrupa güvenliğinin geleceğinde oynayacağı potansiyel rolün yanı sıra Türkiye aynı zamanda bölgesel güvenliği sağlamakta önemli bir partner olarak görülüyor. Suriye’de Esad rejiminin çöküşünden sonra Rusya ve İran’ın etkisi sönümlenirken, Türkiye ülkede daha merkezi bir rol oynamaya başladı. Aralık 2024'te Merz, Türkiye'nin Orta Doğu'da artık daha da önemli bir rol oynayacağını belirtti ve Almanya ile AB'nin Suriye'nin ekonomik toparlanmasını desteklemek ve bölgesel istikrarı teşvik etmek için Türkiye ile yakın işbirliği içinde olması gerektiğini vurguladı.

Göç, Almanya ve Türkiye arasında önemli bir işbirliği alanı olmaya devam ediyor. Bu konu, Almanya'daki seçimlerde tartışmalı bir konu haline geldi ve Merz, göçmenlerin karıştığı iddia edilen bir dizi ölümcül saldırının ardından bu konuyu ajandasının en üst sırasına yerleştirdi. Göç ve mültecilere yönelik öfkenin beslediği aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi seçimlerde ikinci sırada yer alırken, ana akım partiler de bu konuda daha sert bir tutum benimsedi. Merz, bir röportajda, Türkiye'nin 2016 yılında AB ile imzalanan düzensiz göç anlaşması kapsamında milyonlarca Suriyeli mülteciyi barındırma çabalarını övdü. Bu anlaşma, AB ve Almanya'nın çıkarlarına uygun olarak, göç yönetiminin dışsallaştırılmasına destek olmak için Türkiye'ye 6 milyar euro verilmesi de dahil olmak üzere çeşitli tedbirleri içeriyordu.

Bir diğer temel taş ekonomik iş birliği

Almanya-Türkiye ilişkilerinin bir diğer temel taşı ise ekonomik işbirliği. Almanya, Türkiye'nin en önemli ticaret ortakları ve yabancı yatırımcıları arasında yer almakta olup, 2022 yılında yatırımları 2,5 milyar dolara ulaşmıştır. 2023 yılında ikili ticaret hacmi 55 milyar euro ile rekor seviyeye ulaşmıştır. Geleneksel sektörlerin ötesinde, Türkiye ve Almanya son yıllarda enerji dönüşümüyle bağlantılı birçok yeni ticari alanda ticareti artırdı. Yeşil dönüşüm ve tedarik zincirlerine odaklanan Türkiye, ikili ticareti 60 milyar dolara çıkarmayı hedeflemektedir. Alman şirketleri rüzgar, güneş ve hidroelektrik enerji ile ilgili projelerde giderek daha fazla yer almaktadır. Ortak Ekonomi ve Ticaret Komisyonu ve Türk-Alman Enerji Ortaklığı gibi platformlar, her iki ülkenin siyasi ve iş dünyası aktörleri arasında diyaloğu kolaylaştırmaktadır. Güvenlikle ilgili konularda Türkiye ile daha fazla işbirliği arayışında olan savunma sanayii, ikili ekonomik ilişkilerde önemli bir sektör haline gelebilir.

Almanya'nın ulusal çıkarlarına, güvenliğine ve AB'nin liderliğine daha fazla odaklanması, önümüzdeki yıllarda Almanya-Türkiye ilişkilerini daha al-vere dayalı bir hale getirebilir. Ancak böyle bir yaklaşım uzun vadede başarı getirmeyebilir. Yeni Alman hükümeti, Türkiye ile ilişkilerinde önceliklerini netleştirmeli ve ortak çıkarları gözetirken farklı normları da dikkate alarak daha dengeli bir tutum sergilemelidir.

Zafer Günü'nde Putin'in müttefikleri sahnede | Putin: Nazizmi yenenler sonsuza dek Rus askeri olarak anılacak

Nazi Almanya'sının müttefik güçlere teslim olmasının ardından İkinci Dünya Savaşı'nın bittiği gün olan Zafer Günü, Rusya'da kutlandı. Askeri geçit törenine Putin'in konuşması ve Çin askerlerinin yürüyüşü damga vurdu

Rusya, İkinci Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası’na karşı kazanılan zaferin 80. yıl dönümünü, cuma sabahı Moskova Kızıl Meydan’da düzenlenen büyük bir askeri geçit töreniyle kutladı. Törene Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in söylemlerinin yanısıra Rus müttefiki ülkelerin askeri törenleri de damga vurdu. 

Putin’in ev sahipliğindeki kutlamalara yaklaşık 30 ülkenin lideri katıldı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ve Venezuela lideri Nicolás Maduro’nun yanı sıra Orta Asya’daki Rusya’ya yakın ülkelerin liderleri de törende hazır bulundu. Avrupa’dan ise sadece Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ve Slovakya Başbakanı Robert Fico yer aldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Laos lideri Thongloun Sisoulith ise son dakikada ziyaretlerini iptal etti.

Ukrayna'da bulunan askerler de törendeydi

Geçit töreni sırasında yeni Savunma Bakanı Andrey Belousov, selefi Sergey Şoygu’dan farklı olarak askeri üniforma yerine takım elbise ve kravatla törene katıldı ve askeri birlikleri selamladı. Açılış anonsunda, Rusya Savunma Bakanlığı ile Federal Güvenlik Servisi (FSB) ve Ulusal Muhafızlar gibi güvenlik kurumlarından toplamda 11 binden fazla askerin geçit yaptığı duyuruldu. Ayrıca “özel askeri operasyon”a katılmış 1.500 asker de Kızıl Meydan’da halkın önüne çıktı.

Etkinliğe Rusya’nın “dost ülkelerinden” gelen askerî personel de katıldı. Ancak Kuzey Kore askerleri geçit töreninde yer almadı. Yine de Putin’in tören sonrası Kuzey Koreli subaylarla bir araya gelerek, Ukrayna’nın Kursk bölgesinde verdikleri destek nedeniyle teşekkür ettiği bildirildi.

Çin askerleri Kızıl Meydan'da 

Rusya'nın Kızıl Meydan'da süren Zafer Günü kutlamaları süregelen küresel gerginliğin çıktılarını ortaya koydu. Putin, Zafer Günü'nde yaptığı konuşmada Ukrayna’daki "özel askeri operasyon"un arkasında tüm Rus halkının durduğunu belirtti. Sovyetlerin savaştaki öneminin altını çizen Rus lider, "Nazizmi yenen farklı milletlerden temsilciler sonsuza dek Rus askeri olarak anılacaktır" ifadelerini kullandı. 

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in katılımı ve Çin ordusunun askeri geçit töreni Moskova’daki kutlamaların en dikkat çekici anlarından birini oluşturdu. Şi, zaferin anıldığı bu günde Rusya ile Çin arasındaki stratejik ortaklık ve iki ülkenin II. Dünya Savaşı'ndaki ortak mücadelesini hatırlattı. Putin, konuşmasında Çin’in II. Dünya Savaşı’ndaki rolüne değinerek, “İkinci cepheyi açmanın zaferi daha yakın hale getirdiğini her zaman hatırlayacağız” dedi. Bu ifade, küresel gerilimlerde yakın bir müttefiklik ilişkisine sahip iki liderin "gövde gösterisi" olarak da değerlendirildi. 

Bugün dünya genelinde, İkinci Dünya Savaşı'nın sona erdiği ve Nazi Almanyası'nın müttefik güçlere karşı teslim olduğu günün 80. yıl dönümü kutlanıyor. "Zafer Günü" olarak anılan bu tarihi gün, çeşitli ülkelerde askeri törenler, anma etkinlikleri ve siyasi liderlerin çarpıcı açıklamalarıyla hatırlanıyor. İkinci Dünya Savaşı'nın müttefik güçler lehinde bitmesi sebebiyle Rusya, Fransa, İngiltere başta olmak üzere dünya ülkelerinde kutlamalar çarpıcı görüntüler ve demeçlerle sürüyor.