İsrail'le yapılacak bir savaş, İran'ın ölmekte olan ekonomisine ölümcül bir darbe indirebilir

Yaptırımlar ve hükümetteki yolsuzluklar İran ekonomisini kronik enflasyona sürükledi • Başkan seçilen Masoud Pazkhian kampanyasında yoksulluğu ortadan kaldıracağına söz verdi ve vatandaşlara umut aşıladı. • Ekonomik sıkıntılar ve artan petrol ihracatı endişesi İsrail'le kopmayı engelleyecek mi?

İsrail'de, İran ve hatta tüm dünya, Hamas'ın Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye'nin Tahran'da öldürülmesine Ayetullah rejiminin tepkisini görmeyi bekliyor. İsrail'deki stratejik hedeflere zarar verilmesinin bölgesel bir savaşa yol açabileceği gerçeği manşetlere çıkıyor.

ordunun tükendiğini iddia ediyorlar ● İran saldırısına hazırlanıyorlar: Almanya İsrail'e yardım edip etmemeyi tartışıyor, Fransa ve İngiltere sessiz 

Tahran'da karar alma mekanizmasının en önemli konularından biri de, topyekün savaş korkusu yarattığı varsayılan konulardan biri de, yıllardır özellikle zor durumda olan İran ekonomisi. Aslında Lübnan'ın topyekun bir savaş ortamında yerel ekonomik olarak çökeceği tartışması, her görüşe göre ekonomik tutumunun ülkeyi uçuruma sürüklediği İran için

e büyük ölçüde geçerli.

Çin'e bağımlılık

2023'te, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın yaklaşık altı yıl önce nükleer anlaşmadan çekilmeye karar vermesinden bu yana İran petrol ihracatında zirveye ulaştı: Statista'ya göre 2022'de İran'ın GSYİH'sının %47'si, %40'ı hizmetler sektöründen geldi. sanayiden ve %12,5'i tarımdan geliyor; sanayi sektörünün gelirinin büyük kısmı petrol sektöründen geliyo

şirketi "Argus"a göre, İran petrolüne olan talebin odağı, İran'ın günde yaklaşık 1,5 milyon varil petrolünün %85-90'ını satın alan dünyanın en büyük ithalatçısı Çin'dir. Demokrasileri Savunma Fonu (FDD), ABD Başkanı Joe Biden'ın Ocak 2021'deki görev süresinin başlangıcından Aralık 2023'e kadar Idol rejiminin Pekin'e yapılan petrol ihracatından elde ettiği gelirin kapsamının 100 milyar doları aştığını belirtiyor.

ran'ın mevcut İran yılı bütçesi (Mart 2024-Mart 2025), hükümetin petrol gelirlerinde %3,2'lik bir düşüş beklediğini gösteriyor. Aynı zamanda devlet bütçesi, vergi gelirlerinde yüzde 49,8'lik keskin bir artış, özelleştirmeden elde edilen gelirlerde ise yüzde 43,2 ve kamu varlıklarının satışından elde edilen gelirlerde yüzde 51,6 oranında düşüş beklentisi temel alınarak oluşturuldu. Bu arada İran petrolünün çoğu Basra Körfezi'nden geliyo

İran'ı zorlamıyor çünkü Körfez'in giriş ve çıkış kapısı olan Hürmüz Boğazı'ndan geçiş konusunda tek yetki İran'a ait. Ancak işin bir de dikeni var: İran'ın İsrail'le topyekün bir savaşa girmesi durumunda, bu durum dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 30'unun geçtiği Hürmüz Boğazı'ndaki gemi trafiğine zarar verebilir. İran dahil Körfez etkilenebilir.

Böyle bir olayın, Dünya Bankası'na göre 2023'te %5 büyüyen İran'ın GSYİH'sı üzerinde elbette ciddi bir etkisi olacaktır. İleriye bakıldığında, İran'dan alınan uluslararası haberler, mevcut yükselişten önce bile oldukça olumsuzdu. Dünya Bankası önümüzdeki yıllarda büyümede 2024'te yüzde 3,2, 2025'te yüzde 2,7 ve 2026'da yüzde 2,3 oranında ciddi bir yavaşlama öngörüyo

Tel Aviv Üniversitesi İran Çalışmaları İttifakı Merkezi'nden Dr. Sharona Mazlian Levy, Cumhurbaşkanı seçilen Masoud Pazkhyan'ın oğlu Yosef Pazkhian'ın geçen hafta İran'ın en büyük önceliğinin İsrail'le savaş değil, yoksulluk ve yolsuzlukla mücadele olduğunu söylediğini belirtiyor. Ülkedeki ayrımcılık ve eşitsizlik, "İran halkının rejime karşı protesto ve ayaklanmalarının nedenlerinden biri de ekonominin ağır hasar görmesidir. Pek çok İranlı, seçim kampanyası sırasında yoksulluğa ve ciddi sosyo-ekonomik duruma çözüm bulma vaatlerini göz önünde bulundurarak yeni cumhurbaşkanı Mesud Pazkhian'ı seçt

Yıllık enflasyon oranı Aralık ayında yüzde 40,2 ile zirveye ulaştıktan sonra İran İstatistik Bürosu'na göre Nisan ayına kadar düşüş eğilimi gösterdi (%30,9). Ancak son aylarda Temmuz ayında %32,2'ye kadar yükseliş eğilimine girdi. Sonuç, nüfusun çoğu katmanının, özellikle de yoksulların zarar görmesidir.

petrol gelirleri akmaya devam etse bile vatandaşlar bundan faydalanamayacak. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün yolsuzluk endeksinde İran 180 ülke arasında 149'uncu sırada yer alırken, siyah altının meyvelerinden yararlananlar Ayetullahlar ve Devrim Muhafızları oldu. Sonuç özellikle başarısız bir ekonomidir.

Geçtiğimiz ay yayınlanan Dünya Bankası'nın İran raporu, 2020-2021 ve 2022-2023 yılları arasında yoksulluk oranının (günde 6,85 dolar kazanç) %29,1'den %21,9'a düştüğünü gösteriyor. Bu, son yıllarda 6,1 milyon İranlının yoksulluk sınırından çıktığı anlamına geliyor. Bunun yanı sıra, aşırı yoksulluk çeken İranlıların oranı (günde 3,65 dolar) %6,1'den %3,8'e düştü. Öte yandan İran'da farklı bölgelerde yaşayanlar arasındaki eşitsizliklerin büyük kaldığı, İran'ın kırsal kesimlerindeki yoksulluk oranının Berberi'nin iki katından fazla olduğu vurgulanıyo

işsizliğin yüzde 8 civarında olduğunu bildiriyor, ancak pratikte muhtemelen yüzde 25 civarındadır" diyor ve ekliyor: "Bu rakam, İran'ın dünyada liderlerden biri olmasının sebeplerinden biri. beyin göçü ve akademisyenlerin başka ülkelere göçü. Bunun yanı sıra, son yıllarda hem erkeklerde hem de kadınlarda doğum oranlarında ciddi bir düşüş, evlenme yaşında ise artışlar yaşanıyor. Birçok aile hayatta kalma mücadelesi veriyor ve yardıma ihtiyaç duyuyor. Pek çok vatandaş, gıda satın alma, temiz suya erişim, başlarını sokacak bir çatı, elektrik ve gaza erişim imkânı olmadan, standartların altında koşullarda yaşıy

Dünya Bankası verilerine göre, İsrail'in GSYİH'si (9 milyon vatandaş) geçen yıl 509,9 milyar dolar olurken, İran'ın (88 milyon vatandaş) 401,5 milyar doları kişi başına düşen GSYİH (PPP) segmentasyonuna göre son derece büyük bir fark ortaya çıktı. İsrail'de 53,4 bin dolar, İran'da ise 17,9 bin dolar.

Döviz kuruna gelince, Rial İsrail'le topyekün bir savaşa girmemenin Tahran'ın çıkarına ne kadar olduğunu açıkça gösteriyor. Geçtiğimiz Aralık ayında dolar başına reel kur 510.000 seviyesindeyken, Mart ayı ortasında yaklaşık 600.000'e çıktı. Devrim Muhafızları'nın Kudüs Gücü komutanı Hasan Mahdavi'nin 1 Nisan'da suikasta uğramasıyla dolar kuru 670 bine yükseldi.

Daha sonra, mayıs ayının ortasında, İsrail ile darbe alışverişinin o dönemden itibaren durduğu netleşince, İran karaborsasındaki döviz kuru, dolar başına yaklaşık 580.000 Riyale geri döndü. Dr. Mazlian Levy, "Pazkhian'ın İran cumhurbaşkanlığına seçilmesiyle İran riyali güçlendi" diyor ve şöyle devam ediyor: "Ancak geçen hafta İran'dan gelen savaş seslerinin yoğunlaşmasıyla birlikte riyalde bir devalüasyon yaşandı. İran borsasındaki sürekli düşüşlerle birlikte."

İster yükseliş dönemlerinde ister sakinlik dönemlerinde olsun, yıllar boyunca aynı kalan süreç, Tahran Borsası'nın terk edilmesidir. Dünya a-Ektsad gazetesinde yer alan habere göre, son üç yılda borsadan 179 trilyon tümen (1 toman = 10 riyal) yani 3 milyar dolar tutarında sermaye çekildi. Yerel komisyoncular durumdan bıktı ve onlarcası son günlerde ticaret odalarını terk etti. Sonuç olarak, borsadan kaçışın, topyekün bir savaş durumunda daha da aşırı bir kaçışa dönüşmesi muhtemeldir.