Golani Kim?

Muhammed el Colani, geçen hafta arkasında büyük bir kalabalıkla Şam’daki Emevi Camii’ne yürüdü. 13 yıllık iç savaşın ardından Beşar Esad’ın devrilmesiyle sokağa dökülen binlerce insan çevresini sardı, kimisi ona dokunmaya çalıştı. Esad tablolarının teker teker duvarlardan söküldüğü, heykellerin devrildiği sırada kendisi camiinin içinde bir mikrofonla halka seslendi. Eski bir El Kaide mensubu olan Colani’nin bugün Esad rejiminin külleri üzerine tekrar inşa edilecek Suriye’nin geleceğinde büyük bir rol oynayacağı kesin gibi görünüyor. Akıllardaki en önemli soru: Colani bugün birçok Batılı devletin umduğu gibi daha ılımlı bir lider haline mi geldi, yoksa bu kimlik sadece içindeki radikal İslamcıyı gizleyen bir maske mi?

Colani, HTŞ liderliğindeki muhalif gruplar Şam’a girdikten sonra kalabalığın içinden geçerek başkentin sembollerinden Emevi Camii içinde konuşma yaptı. Colani’nin giydiği askeri kıyafetlerin İsrail yapımı olduğu iddia edildi, ancak daha sonra Çin markası Emersongear tarafından yapıldığı ortaya çıktı. 

‘Yasak aşk’ radikalleştirdi

Colani’nin gerçek ismi Ahmed el Şara. Kendisi Colani ismini ‘cihatçı’ kimliğiyle beraber üstlendi. Bugün 42 yaşında olan Colani, İsrail’in işgal ettiği Golan Tepeleri’nde yerinden olan orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak Suudi Arabistan’da dünyaya geldi, ailesi daha sonra Şam’a taşındı. Colani ismi de ‘Golanlı’ ifadesinden geliyor. The Guardian’a göre büyüdüğü evde daha çok ilerici görüşler hakimdi. Babası petrol mühendisi, annesi coğrafya öğretmeniydi. Bazı kaynaklara göre tıp, bazılarına göre de medya çalışmaları okudu ama yükseköğrenimini tamamlamadı. Ailesi görece açık fikirli olsa da Alevi bir kızla yaşadığı ilişkiye karşı çıktı. Kızın ailesi de Sünni Colani’yi istemedi. Bu ‘yasak aşk’, Colani’nin radikalleşmesinde rol oynadı. Siyasi görüşlerini 2000’deki İkinci Filistin İntifadası ve 11 Eylül 2001 saldırıları şekillendirdi. 2003 yılında ise Şara tamamen kayboldu ve Colani doğdu. ABD güçleri Irak’ı işgal ettiğinde sınırı geçen birçok Suriyeliden biri olarak El Kaide ile ilk temasını kurdu. Colani, 2003-2006 arasında Iraklı diğer gruplarla birlikte ABD askerlerine karşı savaştı. Sonunda ABD askerleri tarafından yakalandı ve 5 yıl boyunca hapis yattı. Kaldığı cezaevlerinden biri de işkence skandallarıyla ünlü Ebu Gureyb’di.

Bağdadi’den gelen emir

Colani 5 yılın sonunda 2011’de serbest kaldığında Suriye’de iç savaş patlak vermişti. Güç boşluğunu fırsat bilen radikal islamcı terör örgütü IŞİD, zaman içinde Suriye’nin içinde kanser gibi büyüyecekti. IŞİD’in lideri Ebubekir el Bağdadi, hayalini kurduğu bu kanserin metastaz yapması için farklı gruplar örgütlemeye çalışıyordu. Colani, hapisten çıktıktan sonra Suriye’ye geçti ve Bağdadi kendisine El Kaide’nin El Nusra kolunu kurması için emir verdi. Yeni grup, kısa süre içinde ABD ve Türkiye dahil olmak üzere birçok ülke tarafından terör örgütü ilan edildi. Nusra yıllar içinde yaşadığı değişimlerle HTŞ haline geldi, kendini ılımlı gösterme çabalarına rağmen terör listelerinden çıkamadı.

Ilımlı görünme çabaları

Takvim 2014’e yaklaşırken Colani’nin IŞİD’le arası bozulmaya başladı. Bağdadi, Nusra’nın dağılıp IŞİD’e katılmasını istedi. Suriye’deki muhalifler ve terör örgütleri arasında etkisi artan Colani ayak sürüdü.IŞİD’le yaşanan kopma Colani’nin ideolojisinin değişmesi anlamına gelmedi. 2014’te yüzü kapalı bir şekilde söyleşi verdi. Suriye’nin şeriatla yönetilmesi gerektiğini, “ülkede Alevi, Şii, Dürzi ve Hristiyan azınlıklara yer olmadığını” söyledi.

2016’da ise ilk kez yüzünü kameralara gösterdi, Nusra’nın isminin Şam Kurtuluş Cephesi olarak değiştirildiğini ve El Kaide ile bağları kopardığını duyurdu. Suriye’deki savaşın donmasından oluşan kafa karışıklıklarını gören Colani, kendini hem diğer muhaliflere hem de Batı’ya daha ılımlı bir isim olarak gösterme çalışmalarına başlamıştı.

Colani, ilerleyen yıllarda diğer dağınık radikal ve militan grupları birleştirmeyi başararak HTŞ’yi kurdu.Bu noktadan sonra Colani, imaj değişikliği çabalarında gaza bastı. HTŞ son 5 yıldır İdlib’de ‘Suriye Kurtuluş Hükümeti’ adıyla 4 milyon kişilik bir bölgede okullar, klinikler ve mahkemeler işletmeye, bunu fonlamak için de vergi almaya başladı. Uluslararası tanınırlığı olmayan yapının 11 bakanlı kabinesi bile vardı, hepsi erkekti Tişört ve pantolonla görüntü vermeye başladı, “Toplum ikiyüzlü olsun istemiyoruz. Bizi görünce dua etsinler, biz gidince dua etmeyi bıraksınlar istemiyoruz” ifadelerini kullandı.

“Batı düşmanımız değil”

2021’de ilk kez bir ABD’li gazeteciye söyleşi verdiğinde üstünde bir blazer ceket vardı ve saçlarını jölelemişti. Bu Colani’nin imaj değişiminin hız kazandığı zamanlardı. Saçıyla sakalını daha kısa kullanmaya başladı. HTŞ’nin Batı’ya tehdit oluşturmadığını ve kendilerine uygulanan yaptırımların adil olmadığını dile getirdi: “Evet Batılı politikaları eleştirdik. Ancak Suriye’den ABD ve Avrupa’ya savaş açtığımız doğru değil. Savaşmak istiyoruz demedik”. Colani, El Kaide ile bağlantılı olduğu dönemde bile Suriye dışında operasyon yapılmasına karşı olduğunu iddia etti.

Başındaki ödül duruyor

Kasım sonunda Colani, HTŞ’nin yanı sıra aralarında Suriye Milli Ordusu’nun da bulunduğu çeşitli muhalif gruplara da liderlik ederek 1970’ten bu yana ayakta olan Esad hanedanını yıkmak üzere Şam’a doğru yola çıktı. Çok az dirençle karşılaştıktan sonra 8 Aralık’ta Şam’a girdi. Üstünde düz yeşil bir üniforma ile Emevi Camii’ne girdikten sonra, “Bu topraklardan 20 yıl önce ayrıldım, kalbim hep bu anı bekledi. Sessizce bekleyin ve büyük Allah’ı düşünün” dedi. Şam’a girdiğinde ABD’nin başına koyduğu 10 milyon dolarlık ödül hala kaldırılmamıştı. Colani’nin geçen 10 yılda söylediklerinin hangilerinin gerçek olduğu, Suriye’nin geleceğini belirlemekte çok kritik rol oynayacak.

CNN röportajında gelecek vizyonunu anlattı

Colani, muhalifler Şam’a doğru yürürken geçen hafta ABD’nin köklü medya kuruluşlarından CNN’e röportaj verdi. Colani geçmişiyle ilgili sorulara yanıt verirken “İnsan 20’li yaşlarında 30’larında veya 40’larında olduğundan farklıdır. Özellikle de 50’lerinde olacağından farklıdır. İnsan doğası böyledir” dedi.İnsanların kendilerinden korkmaması gerektiğini söyleyen Colani, “İslami yönetimden korkan insanlar ya onun yanlış uygulanmış versiyonlarını görmüşlerdir ya da tam anlamıyorlardır” dedi. Geçmişte muhalif kontrolündeki bölgelerde azınlıklara yönelik ihlaller olduğunu kabul eden Colani, bu sorunları giderdiklerini iddia etti ve “Kimsenin bir başka grubu silmeye hakkı yoktur. Bu gruplar bu bölgede yüzlerce yıldır birlikte yaşamışlardır” diye konuştu. Colani, kuracakları iktidarın kurumlara önem vereceğini ifade etti.

CNN, Colani’yi tanıttığı haberine de “Suriye’nin direniş lideri radikal bir cihatçıdan nasıl blazer giyen dervrimciye dönüştü” başlığını attı.