Bibinin düşü enkaza dönüştü

Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’e düzenlediği saldırıların yıldönümüne günler kala Lübnan Hizbullah’ının başı Hasan Nasrallah öldürüldü. İsrail hükümeti bu hamlesi sonrası bölgedeki düşmanlarıyla girdiği savaşta nihayet inisiyatifi eline almayı umuyor.

ABD, İsrail’i çatışmayı daha da tırmandırmaması konusunda uyarıyor. Ancak İsrail’in mevcut durumu kaçırılamayacak kadar iyi bir fırsat olarak görmesi muhtemel. Şimdilerde birçokları sadece Hizbullah’a değil İran’a karşı da öldürücü darbeyi vurmak için yakalanan avantajın değerlendirilmesini istiyor. Böylelikle İran’ın başında bulunduğu ve içinde Hamas, Hizbullah, Irak ve Suriye’deki milisler ve Yemen’deki Husilerin yer aldığı “direniş ekseni” de ağır darbe almış olacak.

Nasrallah’ın öldürülmesinden sonra Netanyahu “bölgedeki güç dengesini yıllar boyu değiştirme” fırsatından bahsetti. İsrail “direniş eksenine” ciddi zarar verebilirse bu başarı kendileri de İran’dan korkan ve Husilerle savaşmış olan Suudi Arabistan ve BAE tarafından sessiz bir memnuniyetle karşılanacak.

Suudiler korkuyor

İsrail için güç dengesindeki değişimin bir parçası da 7 Ekim sonrası ülkede beliren yenilgi ve kafa karışıklığı anlatısını tersine çevirmek. Hamas saldırısı İsrail istihbarat servislerini küçük düşürdü. İsrail’in her zaman düşmanlarından bir adım önde olduğu yönündeki algı ve itibar bugüne kadarki caydırıcılık stratejisinin kilit parçalarından biriydi. Geçen yıl Hamas’ın İsrail’i kurnazlığıyla alt etmesinin ardından bu itibar tek günde yerle bir oldu.

Sonrasında Gazze’de yaşanan savaş İsrail’in ne gururunu ne güvenliğini yeniden tesis edebildi. Rehinelerini serbest bıraktıramadı. Uluslararası kamuoyunda da mevzi kaybediyor ve Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım yapmakla suçlanıyor.

Hizbullah nefreti

İsrail’in Hizbullah’a yönelik saldırı dizisi ülke istihbaratının itibarını ve İsrail halkının moralini yeniden tesis etti.

Saldırıların ilk ayağında çağrı cihazları patlatılarak çok sayıda önde gelen Hizbullah mensubu öldürülmüş ve yaralanmıştı. Birçok Lübnanlının ve Arap dünyasındaki çok sayıda ismin Hizbullah’tan nefret ediyor olması da İsrail’in her zamanki kadar kınanmamasını sağladı.

Hizbullah’ın yıkımı İran’daki hükümeti uluslararası alanda onlarca yıldır görmediği kadar tehlikeli bir duruma sokabilir. İsrail’in hemen kuzeyinde devasa roket cephaneliğine sahip, İran destekli ve güçlü bir milis örgütün varlığı her zaman İran’ın İsrail’e karşı caydırıcı gücünün kilit noktalarından biri olarak görülüyordu. Bu teoriye göre İsrail biraz da Tahran’ın Hizbullah’ı üstüne salacağı korkusuyla İran’a doğrudan saldırmaktan kaçınacaktı. Şimdi vekili ve müttefiki yenilmiş olan İran’ın önünde bir ikilem var.

İran doğrudan Hamas’ın yardımına koşmadı. Hizbullah vurulurken bir kenarda durup beklerse de müttefikleri ihanete uğradıklarını düşünecek. İsrail de daha radikal eylemler için cesaret bulabilir. İran’ın nükleer tesislerini yıllardır tehdit ediyordu ve şimdi bu tesislere doğrudan saldırı ihtimali de var.Öte yandan İran doğrudan İsrail’le savaşa girecek olursa özellikle ABD’nin de çatışmanın içine çekilme ihtimali yüksek olduğundan İran’daki rejimin varlığı riske girecek. Amerikalılar en azından teoride Orta Doğu’da yeni bir savaşta yer almayacağına söz vermişti. Ama İsrail’in savunulmasına da sıkı sıkıya bağlılar ve Orta Doğu’da rejim değişikliği getirebileceklerini gösterdiler.

Irak’ta ABD önderliğindeki savaşın sonrasındaki kanlı kaos ortamı Washington’ın hafızasında hala taze ve acı bir hatıra olarak duruyor. Ancak İran’ın nükleer silah geliştirme becerisine çok yakın olduğu biliniyor. Bu da İsrail için hemen saldırıya geçmeyi daha da cazip kılacak.

İsrail’in bazı heyecanlı destekçileri bugünkü durumu 1967’deki Altı Gün Savaşı’yla kıyaslıyor. O günkü ani ve beklenmedik İsrail zaferi Orta Doğu’daki güç dengesini değiştirmişti.

Ama mevcut durumda İsrail için büyük riskler de söz konusu. Lübnan’ı karadan işgal tehdidini gerçeğe dönüştürürse kendisini yıllarca sürecek bir çatışma bataklığında bulabilir. İsrail’in hava saldırılarının Lübnan’da yol açtığı ölüm ve yıkım uzun vadede yeni nesil Hizbullah askerleri yaratacak. Hamas'ın tam yüzde 60’ının geçmiş çatışmalarda yetim kalmış kişilerden oluştuğu düşünülüyor.

Boşluk nasıl dolacak?

Hem Hizbullah hem de Hamas ağır hasar aldı. Ama İsrail savaş bittikten sonra Gazze’nin nasıl yönetileceği sorusunu hâlâ cevaplamış değil. Lübnan’daki zayıf geçici hükümetin Hizbullah’tan geriye kalacak boşluğu dolduramama ihtimali yüksek.

Böyle bir durumda İsrail’e sınır komşusu bir başarısız devlet oluşacak.Netanyahu Orta Doğu’ya yeni bir düzen getirme hayali kuruyor olabilir. Ama bölgesel kaos ve beraberinde getireceği tehlikeler çok daha muhtemel bir senaryo.

İsrail ve İran’dan Trump’a destek gibi sürpriz

ABD’nin Orta Doğu politikası paramparça olurken, bölgedeki gerilimden en çok faydalanlardan biri Trump olabilir

İsrail hükümeti, Biden yönetimine karşı çıkmanın neredeyse risksiz olduğunun farkında. Hatta ABD’yi İran’a karşı askeri gücünü kullanmaya çekmenin bazı faydaları bile olabilir.

Donald Trump

Kamala Harris Gazze konusunda Netanyahu’ya karşı daha sert bir tutum takınmaya yakın ancak bu tehlikeli dönemde İsrail’e tam destek veren bir pozisyonda görünmek isteyecektir.

Dahası, mevcut tehlikeli durum Harris için iyiye alamet değil. Donald Trump, kendi başkanlığı döneminde dünyanın barış içinde olduğunu, ancak Biden yönetiminin “zayıflığının” Avrupa ve Orta Doğu’da savaşlara yol açtığını iddia etmeyi seviyor. Bu son tırmanış onun anlatısına mükemmel uyuyor.

Amerika’da ne zaman bir başkanlık seçimi olsa, oylamaya sadece haftalar kala yarışı tersine çevirecek olası bir “ekim sürprizi” hakkında spekülasyonlar yapılır. İsrail ve İran bu seçimin ekim sürprizini gerçekleştirdiler ve Trump da bundan yararlanan taraf olabilir.

kaynak: oksijen