AB'nin Türkiye Dışişleri Bakanı'nı Gymnich toplantısına davet etmesi neden önemli?

B ülkelerinin dışişleri bakanları, bu yılın ikinci Gymnich toplantısını yapmak üzere iki hafta içinde İspanya'nın Toledo kentinde bir araya gelecek .

Gymnich toplantıları , AB'nin dönüşümlü başkanlığını yürüten üye devlet tarafından organize edilir . Bu toplantıların gayrı resmi ortamı, jeopolitik gelişmeler ve AB'nin stratejik dış politika öncelikleri ve ortak yaklaşımları hakkında açık ve samimi tartışmalar yapmak için mükemmel bir ortam yaratır.

Tartışılan konulara bağlı olarak, bu toplantılara davet genellikle AB dışındaki ülkelerin dışişleri bakanlarına yapılır. Bir Türk dışişleri bakanının Gymnich toplantısına davet edildiği son zaman , 2019'un ilk yarısında Romanya'nın AB başkanlığı sırasındaydı.

Ankara ile Brüksel arasındaki ilişkilerin bozulması nedeniyle o tarihten bu yana Ankara'ya Gymnich'e katılım daveti gönderilmedi.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana , jeopolitik manzara kökten değişti ve AB'yi  enerji , savunma ve güvenlik gibi farklı konularda beklenenden daha hızlı bir politika sıfırlamasına zorladı. Bir dereceye kadar, bu, AB'nin ortak dış ve güvenlik politikasının (CFSP) jeopolitik arenada tökezlemesine neden olan stratejik öngörü ve uzun vadeli vizyon eksikliğinin sonucuydu .

AB'nin mevcut kurumsal çerçevesi, CFSP konuları söz konusu olduğunda, bireysel üye devletlerin AB'nin ortak stratejik çıkarları yerine kendi algıladıkları ulusal çıkarlarını önceliklendirmelerine olanak tanır. Sonuç olarak, önemli CFSP konuları tartışılıp karara bağlandığında, bireysel üye devletlerin iç politikaları sıklıkla devreye girer.

Ayrıca bazı üye devletlerin, önemli gelişmeler ve dosyalar hakkında kilit stratejik ortaklarla görüşmeleri engelleyecek kadar rahat hissettiği durumlara da yol açar. Bu tür ortaklarla yapılan üst düzey gayriresmi toplantılar bazen "ödül ve ceza" olarak kategorize edilir. Anlaşılmaz, sorumsuz ve hatta bazılarına göre çocukça bir yaklaşım.

Fidan faktörü

Örneğin, mevcut konjonktürde, AB dışişleri bakanlarının, Karadeniz Tahıl Girişimi'nde benzersiz ve kritik bir rol oynayan bir ülkenin dışişleri bakanıyla gayrı resmi bir görüş alışverişinde bulunmak istememesini açıklamak zordur .

Böyle bir yaklaşım, AB'nin Ortak Dış Politika ve Güvenlik Politikasını (ODGP) şekillendirme ve kurma çabalarındaki dar görüşlü bakış açısına örnek teşkil etmekte olup, AB'nin algılanan ulusal çıkarlar ve iç politikalar tarafından rehin tutulmasına olanak tanımaktadır.

Bazı AB üye ülkelerinde Türkiye'ye yönelik iç siyasi görüş ne olursa olsun, Ankara'nın farklı bölgesel çatışmalarda arabuluculuk yapma ve jeopolitik sahne belirleme yetenekleri inkar edilemez. Türkiye, AB'nin önemli bir stratejik ortağıdır ve Ankara'nın önemli bir jeopolitik oyuncu olarak rolü giderek ama kesinlikle artmaktadır.

Hakan Fidan: Türkiye'nin Dışişleri Bakanı yeni dünya düzenini nasıl şekillendirebilir?

Devamını oku "

Hakan Fidan'ın Dışişleri Bakanlığı'na atanmasıyla birlikte bu rol daha da güçlenecek ve genişleyecek.

Selefinin aksine, yumuşak sesli ve belagatli Fidan sadece bir entelektüel değil, aynı zamanda Türkiye'nin eski istihbarat şefi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sırdaşı olarak Türkiye'nin tüm dış politika araçlarını etkili bir şekilde kullanma ve Ankara'nın yeni, çok kutuplu dünyadaki yerini proaktif bir şekilde tanımlama ve güçlendirme pozisyonundadır.

Fidan, Türkiye'nin 14. Büyükelçiler Konferansı'nın açılış konuşmasında , Ankara'nın 100. yıl dönümünde dış politika önceliklerini dört sütun üzerinde özetledi : Bölgesel barış ve güvenliğin sağlanması, Ankara'nın diplomatik ilişkilerine yapısal bir temel oluşturulması, refah devletinin ilerletilmesi ve Ankara'nın küresel hedeflerinin ilerletilmesi.

Fidan, özellikle AB-Türkiye ilişkilerinin yeniden canlandırılması ve canlandırılması gerekliliği ve iradesinin altını çizerek, Ankara'nın AB'nin geleceğine ilişkin tartışmaların dışında tutulmasının "stratejik körlük" anlamına geleceğini söyledi.

Türkiye olmadan AB'nin gerçek anlamda küresel bir aktör olamayacağını sözlerine ekledi.

Bunun abartılı bir ifade olduğu iddia edilebilir. Ancak, ister Rusya-Ukrayna, ister enerji güvenliği, Orta Asya, düzensiz göçün kontrolü, Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri, Libya ve Suriye ve hatta Sahel'deki mevcut gelişmeler olsun, örnekler çok sayıda ve çeşitlidir ve ortak bir noktaları vardır - Ankara ya zaten önemli bir rol oynamaktadır ya da bunu başarabilmektedir.

Davet etmeye mecbur bırakıldım

Fidan'a Toledo'daki Gymnich'e davet verilmesi ihtimali, geçen ay AB'nin Dış Politika Şefi Josep Borrell ile Fidan arasında Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği'nde ( ASEAN ) gerçekleşen görüşmede ele alındı.

Ancak bir hafta sonra düzenlenen AB Dışişleri Konseyi toplantısında Borrell  , AB dışişleri bakanlarını Fidan'ı Gymnich'e davet etmeye ikna edemedi.

Borrell'in basın açıklamasının ardından sorulan tek soruya İspanyolca verdiği cevap , hangi üye ülkelerin Fidan'ı davet etmekte isteksiz davrandıklarına dair ipucu verdi.

Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı ilk kamuoyu toplantısında,   Ankara ile Washington'ın "her konuda aynı fikirde olmayabileceğini, ancak her ikisinin de birlikte çalışmaya devam etmek zorunda olduğunu" söyledi .

Çünkü sonuç olarak, stratejik farklılıkları kabul etmek ancak aynı zamanda birbirimizle etkileşim halinde kalmanın ve en üst düzeyde önemli konularda görüş alışverişinde bulunmanın gerekliliğini anlamak, ilerlemenin yoludur.

Ankara ile Brüksel arasındaki ilişkinin hangi biçimde ve formatta evrileceği önemli değil, AB ile Türkiye'nin "birbirleriyle çalışmaya devam etme zorunluluğu" daha da artıyor.

Davetiye göndermek için henüz çok geç değil.