Çin- İsrail-Filistin

ÖNEMLİ PEKİN DEKLERASYONU

El Fetih Merkez Komitesi Başkan Yardımcısı Mahmud el-Aloul, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve Hamas'ın üst düzey üyelerinden Musa Ebu Marzuk, 23 Temmuz 2024'te Pekin Deklarasyonu'nun imzalanması için düzenlenen etkinliğe katılıyor [Pedro Pardo/Pool aracılığıyla EPA-EFE]

Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği saldırıların ardından ateşkes ve "iki devletli çözüm" çağrısında bulunan Pekin, giderek Filistin ve Arap dünyasıyla açıkça aynı çizgide olmaya doğru ilerliyor.

ÇÜNKÜ PETROL ALICISI

Çok da uzun zaman önce değil, Benjamin Netanyahu, Şi Cinping'e, İsrail'in Pekin'in Ortadoğu'da daha büyük bir rol oynamasını beklediğini ve Çin'in "dünya sahnesinde hak ettiği yeri alması gerektiğini" söylemişti.

"Bunun cennette yapılmış bir evlilik olduğuna inanıyorum," diye ekledi. Artık öyle düşünmüyor.

Hamas'ın 7 Ekim'deki terör saldırıları ve İsrail'in soykırımcı tepkisi tüm bunları değiştirdi. Sadece Netanyahu hükümeti değil, İsrail halkı da Pekin'in Filistin haklarını diplomatik olarak savunması, İsrail'in askeri tepkilerine yönelik açık sözlü eleştirileri ve İran ile büyüyen bağları nedeniyle Çin'e karşı soğudu. Yakın zamanda yapılan bir ankete göre, İsrailli Yahudilerin yaklaşık üçte biri Çin'e yönelik algılarının daha önce olumluyken olumsuza döndüğünü söyledi.

İran'ın Salı günü, iki vekilinin liderleri ile üst düzey askeri liderlerinden birinin suikasta uğramasına misilleme olarak İsrail'e 180 füze fırlatmasının ardından, Çin'deki insanlar internete yöneldi ve sosyal medya platformlarını Orta Doğu'daki çatışmanın tırmanmasına ilişkin çok çeşitli tepkilerle doldurdu.

X'e benzer ancak sansür eklenmiş bir platform olan Weibo'da kullanıcıların çoğu İsrail'i kınarken, bazı sesler ana akım İsrail ve ABD karşıtı görüşlerin aksine İsrail'e destek çağrısında bulundu.

Çin resmi hükümet medyası, Çin vatandaşlarının Lübnan'dan başarılı bir şekilde tahliye edilmesini öne çıkararak, ulusal gururu teşvik etme fırsatını değerlendirdi.

Çinli yetkililer barış çağrısında bulundu

Çin temsilcileri, resmi açıklamalarda egemenlik ve barış çağrıları yaparken, özellikle Çin vatandaşlarının yoğunlaşan çatışmaların çapraz ateşinde kalmasının önlenmesi gerektiğini vurguladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, İran'ın İsrail'e yönelik saldırısına ilişkin bir soruya yanıt verirken, Çin'in Lübnan'ın egemenlik haklarına müdahaleye karşı olduğunu ve Gazze'yi "Orta Doğu'daki bu kargaşa dalgasının temel nedeni" olarak gösterdiğini söyledi.

Çin'in İsrail Büyükelçiliği de bombardımanın ardından bir mesaj yayınlayarak, İsrail'de yaşayan Çinli vatandaşların önlem almaları çağrısında bulundu ve Çinli vatandaşların İsrail'e seyahat etmemeleri konusunda uyardı.

"Füzeler, roketler ve insansız hava araçları içeren çeşitli saldırılara karşı hazırlıklı olun ve alarm çalar çalmaz bomba sığınağına girin. Gerekmedikçe dışarı çıkmayın ve kuzey gibi yüksek riskli bölgelere ve hassas yerlere gitmekten kaçının."

Bu tür uyarılar görünüşe göre Çinli Weibo kullanıcıları arasında yankı buldu. Çin sosyal medya sitesindeki arama terimi, "# Ülkemizin vatandaşlarına şimdilik İsrail'e seyahat etmemelerini hatırlatın" 33,6 milyon tıklamaya ve yaklaşık 3.700 tartışma ve konu başlığı gönderisine ulaştı. Weibo'da hashtag'i olan her konu için site toplam tıklamaları ve yorumları gösteriyor.

Hükümet, Lübnan'daki Çinli vatandaşların tahliyesine öncelik verdi. Bu hareketin popülaritesi çevrimiçi olarak da yansıdı ve "#Çin uçakları, Çinli vatandaşları tahliye etmek için silah sesleri arasında Lübnan'dan uçtu" ifadesi 28,5 milyon tıklama ve 3.700'den fazla yorum aldı.

Resmi haber ajansı China Daily, Lübnan'daki 146 Çin vatandaşı ve beş yabancı aile üyesinin onları tahliye eden Air China charter uçağının kabininden çıktıkları bir videoyu yayınladı. Videoda, yolcular havalimanına girerken Çin bayrakları sallıyor. Bir kadın, "Bu savaş acımasız, ancak ülkemiz sevgi dolu." dedi.

Çevrimiçi yorumcular parmak sallıyor

"#İsrail hava üssü İran füzesiyle vuruldu" Weibo'da bir diğer popüler arama konusu oldu; 16,3 milyon tıklama ve 1.000'den fazla yorum aldı.

Yaklaşık 300 yorumcu, Çin Merkez Televizyonu'nun İran saldırısı haberini bildiren bir gönderisine dair görüşlerini dile getirdi. Az sayıda yorumcu İsrail'i kınadı, bazıları İran ve saldırı hakkında şakalar yaptı ve az sayıda yorumcu İsrail'e destek verdi.

"İsrail gerçekten şeytan bir ülke," dedi bir kullanıcı, bir diğeri ise "İsrail'e sert vurun. Rahatlatır." dedi.

"Master Ji Xian" adlı kullanıcı ise farklı bir tonla, "İsrail'in tüm kötülükleri ortadan kaldırmasını ve teröristleri yok etmesini kesinlikle destekliyoruz." dedi.

Sina News'in yayımladığı bir habere 113 binden fazla yorum gelirken, yorumların büyük çoğunluğu İsrail'i kınarken, ABD'yi eleştirdi.

"İran çok geç vurdu," diye yanıtladı bir kullanıcı. Başka biri, "Bir grup İsrailli Orta Doğu'daki barışı bozuyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin desteği olmadan, böyle bir cesaretleri olur muydu?" diye yazdı.

Weibo'da hakim olan İsrail karşıtı duyguya rağmen, konuşma özgürlüğü konusunda nispeten daha gevşek düzenlemelere sahip olan WeChat'teki bazı tartışmalar, Çin kamuoyunun farklı bir yönünü ortaya koyuyor.

WeChat'in kamu hesabı "Vision Talk", "İran, İsrail'e saldırmak için 200 füze fırlattı, Rusya toplu olarak 16 Ukraynalı savaş esirini vurarak öldürdü" başlıklı bir makale yayınladı. Gönderideki 150 yorumun çoğu Ukrayna ve İsrail'e destek ifade ediyordu.

"Ukrayna İsrail'den ders çıkarmalı ve her son katili yakalamalı," diye yazdı bir yorumcu. Başka bir kullanıcı, "İranlı kötü adam yok edilene kadar Orta Doğu'da barış olmayacak," diye yanıtladı.

Katherine Michaelson bu rapora katkıda

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantıları kapsamında New York'ta Lübnanlı mevkidaşıyla bir araya gelen Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Pekin'in "Lübnan dahil olmak üzere adaletin ve Arap kardeşlerin yanında" duracağının sözünü verdi.